Better Informed History for Atheists — Scholars assess the Two Jesus Parallels
By Neil Godfrey, Vridar.org A week ago James McGrath alerted readers to a new post by Tim O’Neill of History for Atheists commending it for its take down of “amalgam Jesus” theorists for supposedly uncritically and emotionally concocting excuses to disbelieve in a historical Jesus. It has taken me a week since that alert but I have finally caught up with O’Neill’s Jesus Mythicism 4: Jesus as an Amalgam of Many Figures. His primary target is one L. Aron Nelson a.k.a “Aron Ra” 9 whom he presents as someone bearing all the hallmarks of someone who has educated himself on the subject, without much idea of what is scholarly and credible and what is not. Scholarly discussion at XTalk (Crosstalk) on the parallels between Jesus ben Ananias and Jesus of Nazareth was active in 2003 and again in 2005. With that introduction we should expect to be informed of some of the scholarly responses to the ensuing arguments he critiques. (To avoid an over lengthy post I will focus on but one point in O’Neill’s essay and that will be his rebuttal of the claim that the Jesus of the gospels was to some extent based on Jesus of Ananias in Josephus’s account of the Jewish War, written some time between 74 and 79 CE. Other points can be addressed separately if warranted.) Despite O’Neill’s attempt to address one who in his eyes had not “much idea of what is scholarly” and “credible” in the eyes of scholars, O’Neill himself fails to indicate that he has any awareness of the relevant scholarly discussions, let alone that those scholarly discussions essentially undermine almost everything he writes. His own attempts at take-down arguments have gained no traction among scholars engaged with this particular question. In this post I will provide the evidence from scholars that they do find the parallels significant and worthy of serious discussion with some suggesting that one Jesus was indeed in part based on the other. Here is the Josephus passage with the key areas to be compared in red. The Whiston translation of Josephus’ War of the Jews (6.300-309) But, what is still more terrible, there was one Jesus, the son of Ananus, a plebeian and a husbandman, who, four years before the war began, and at a time when the city was in very great peace and prosperity, came to that feast whereon it is our custom for every one to make tabernacles to God in the temple, began on a sudden to cry aloud, “A voice from the east, a voice from the west, a voice from the four winds, a voice against Jerusalem and the holy house, a voice against the bridegrooms and...
Ιησούς Vs Απολλώνιος: Το αιώνιο debate για τον πραγματικό Υιό του Θεού
O αρχαίος κόσμος ήταν το σπίτι, για μια σύντομη περίοδο, ενός αξιοπρόσεκτου θεϊκού προσώπου. Πριν ακόμα γεννηθεί, ήταν προφανές πως δεν επρόκειτο για έναν συνηθισμένο άνθρωπο. Πριν την γέννησή του, μια ουράνια μορφή εμφανίστηκε στη μητέρα του και της αποκάλυψε πως το παιδί της δεν θα ήταν θνητό, αλλα θεϊκό ον. Tης Candida Moss, καθηγήτρια Θεολογίας στο πανεπιστήμιο του Birmingham Μετάφραση, Τάσος Καρανίκας ‘Οταν μεγάλωσε, έγινε περιπλανώμενος δάσκαλος: ταξίδευε από πόλη σε πόλη, από χωριό σε χωριό, κηρύττοντας το μήνυμά του. Μάζεψε ακολούθους, θεράπευσε τους άρρωστους, εξέβαλε δαιμόνια και ανέστησε νεκρούς. Οι πράξεις του, όμως, τράβηξαν αρνητική προσοχή. Οι αντίπαλοί του κατασκεύασαν κατηγορίες εναντίον του και τον εκτέλεσαν. Μετά τον θάνατό του κάποιοι μαθητές του ισχυρίστηκαν πως εμφανίστηκε σ’αυτούς. Ότι τον άγγιξαν ή ότι αναλήφθηκε στον ουρανό. Επίσης κάποιοι οπαδοί του συνέχισαν να διαδίδουν το μήνυμά του, ενώ ύστερα από κάποιο διάστημα η ζωή του καταγράφηκε σε κείμενα της εποχής. Όλα όσα προηγήθηκαν δεν αφορούν την ιστορία του Ιησού. Ο άνθρωπος για τον οποίο μιλάμε γεννήθηκε στην κεντρική Ανατολία και έγινε ακόλουθος, όχι του Ιωάννη του Βαπτιστή, αλλά της σχολής του Πυθαγόρα, ενώ έστησε μία σχολή στον Ναό του Ασκληπιού. Τώρα, το Bible Conspiracies, ένα νέο ντοκιμαντερ του Amazon, ισχυρίζεται πως η ιστορία του Ιησού βασίζεται σε εκείνη του Απολλώνιου. Είναι εύκολο να δεις το πρόβλημα: ένας από τους βασικούς ισχυρισμούς της χριστιανοσύνης είναι πως ο Ιησούς είναι μοναδικός. Η γέννησή του ήταν ένα χωρίς ιστορικό προηγούμενο γεγονός, που αποτέλεσε την αφετηρία μιας περιοδείας η οποία κατέληξε σε έναν μαρτυρικό θάνατο και μια ένδοξη ανάσταση. Ο Απολλώνιος και ο Ιησούς έζησαν σχεδόν την ίδια περίοδο και δεν υπάρχει λόγος να πιστέψουμε οτι κάποια στιγμή συναντήθηκαν. H ιδέα ότι υπήρχαν κι’άλλοι άγιοι άνθρωποι που περιφέρονταν στην αρχαία Μεσόγειο εγείρει το ερώτημα: ήταν απλά η επιτυχία των οπαδών του που κάναν ιδιαίτερο τον Ιησού; Οι παραλληλισμοί μεταξύ Ιησού και Απολλώνιου είναι ακόμα πιο σύνθετοι απ’ότι περιέγραψα μέχρι τώρα. Υπερφυσικά σημεία εμφανίστηκαν κατά την γέννησή τους. Oπως και ο Ιησούς (τουλάχιστον στο Κατα Λουκάν), έτσι και ο Απολλώνιος ήταν κάτι σαν παιδί θαύμα. Είχε συνομιλίες με θρησκευτικούς εκπροσώπους όπου επέδειξε ανωτερότητα και υψηλό επίπεδο κατανόησης επί των πνευματικών ζητημάτων. Και όπως ο Ιησούς, έτσι και ο Απολλώνιος προέταξε την διδασκαλία της αποχής από την υλική κατοχή (αν και αυτή ήταν μια γενικότερη συμβουλή όλων των αρχαίων φιλοσόφων). Υπάρχει όμως ένα σημαντικό πρόβλημα με την ιδέα ότι οι ακόλουθοι του Ιησού δανείστηκαν στοιχεία από την ζωή του Απολλώνιου. Ο Φιλόστρατος έγραψε το έργο του στον τρίτο μεταχριστιανικό αιώνα, μετά την συγγραφή των κανονικών ευαγγελίων που συναντάμε στην Καινή Διαθήκη. Αρα ακόμα και αν επηρρεάστηκαν απ’τις ιστορίες του Απολλώνιου, σίγουρα δεν τις...
Μεταπτυχιακή εργασία Έλληνα φοιτητή: Σύγκριση των Βακχών του Ευριπίδη με τον Χριστό πάσχοντα
To 2017 ο Αμερικανός καθηγητή θεολογίας, Dennis MacDonald (δείτε εδώ τη σχετική συνέντευξη που μας παραχώρησε πριν μερικούς μήνες), κυκλοφόρησε τη μελέτη του με τίτλο “The Dionysian Gospel: The Fourth Gospel and Euripides“. Δεν ήταν η πρώτη αλλά ούτε και η τελευταία φορά που κάποιος ξένος μελετητής ανέλυε τα κοινά μοτίβα που συνδέουν τις ιστορίες των Ευαγγελίων για τον Ιησού με σκηνές από τραγωδίες του Ευριπίδη και ιδιαίτερα από το έργο του “Βάκχες”. Ήταν πολύ ευχάριστη η έκπληξη που νιώσαμε όταν υπέπεσε στην αντίληψή μας η ύπαρξη μιας μεταπτυχιακής εργασίας Έλληνα φοιτητή στο τμήμα Φιλολογίας της Φιλοσοφικής Σχολής του ΑΠΘ, που επιχειρεί την ανάδειξη μιας εκ των πτυχών του εν λόγω ζητήματος. Πιο συγκεκριμένα, το 2012, ο μεταπτυχιακός φοιτητής Αλέξανδρος Δημαράς κατέθεσε στο τμήμα του την εργασία με τίτλο “Σύγκριση των Βακχών του Ευριπίδη με τον Χριστό πάσχοντα “. Ο “Χριστός Πάσχων” αποτελεί ουσιαστικά το μοναδικό δείγμα βυζαντινής τραγωδίας, εντός του οποίου πραγματοποιείται μία συρραφή αποσπασμάτων αρχαίων ελληνικών τραγωδιών με σκοπό να αναδειχθούν τα πάθη της σταύρωσης και της ανάστασης του Ιησού, όπως αυτά περιγράφονται στα Ευαγγέλια. Με αυτόν τον τρόπο, η πρωταγωνιστική φιγούρα του χριστιανισμού ενδύεται τον μανδύα του “Πάσχοντος Διονύσου” από τις Βάκχες. Κατά την παράδοση το έργο αποδίδεται στον Γρηγόριο τον Νανζιανζηνό (4ος μεταχριστιανικός αιώνας), πλην όμως δεν είναι λίγοι αυτοί που τοποθετούν τη συγγραφή του κατά τον 13ο αιώνα, περίοδος κατά την οποίαν ξεκινά δειλά δειλά μια αναγέννηση των ελληνικών γραμμάτων εντός μιας Βυζαντινής αυτοκρατορίας που καταρρέει. Η ύπαρξη και διάδοση τέτοιου είδους εργασιών κρίνεται σημαντικότατη, μιας και ενδεχομένως να οδηγήσει κι άλλους νέους συμπατριώτες μας σε τέτοιου είδους πρωτότυπα -και “παρθένα” ως ένα βαθμό για τα ελληνικά δεδομένα- πεδία έρευνας, που σχετίζονται άμεσα με τις αναζητήσεις του ρεύματος του Μυθικισμού. Ακολουθεί η περίληψη της μεταπτυχιακής εργασίας, όπως παρατίθεται στη σχετική ιστοσελίδα του ΑΠΘ. Οι Βάκχες αποτελούν πράγματι μια sui generis τραγωδία. Ο χαρακτηρισμός οφείλεται στο γεγονός ότι είναι η μοναδική σωζόμενη τραγωδία με διονυσιακό θέμα σε συνδυασμό με τη συγκλονιστική ένταση της υπόθεσης και την απαράμιλλη τεχνική αρτιότητα. Ο Χριστός πάσχων από την πλευρά του παρουσιάζει μοναδικές ιδιότητες: είναι η μόνη – από άποψη μορφής τουλάχιστον – βυζαντινή τραγωδία και αναπαριστά τα ιερότερα γεγονότα της χριστιανικής πίστης (Σταύρωση, Ταφή, Ανάσταση). Η σύγκριση που επιχειρήθηκε με την παρούσα εργασία αφορά στην πρόσληψη της αρχαιοελληνικής τραγωδίας από τον (άγνωστο μέχρι στιγμής) βυζαντινό συγγραφέα και στη μετάπλαση που πραγματοποιήθηκε με την προσαρμογή των “εθνικών” στίχων στα χριστιανικά συμφραζόμενα. Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις συγκλίσεις μεταξύ των μορφών του Διονύσου και του Χριστού, όπως προκύπτουν από τα κειμενικά δεδομένα. Επίσης παρουσιάζονται εκτενώς οι προσπάθειες ανασύνθεσης των χασμάτων της εξόδου των Βακχών, τα οποία αποκαθίστανται κυρίως με τη βοήθεια στίχων του Χριστού πάσχοντος....
Οι παραπλανητικές τακτικές των ΜΜΕ για τον “Έλληνα Ιησού”.
Για ακόμα μία φορά γινόμαστε μάρτυρες του τρόπου με τον οποίον μία είδηση δύναται να διαστρεβλωθεί σε τέτοιο βαθμό από τα ΜΜΕ, ώστε μέσω του τίτλου της και μόνον, να μεταφέρει τελείως διαφορετική εικόνα στο αναγνωστικό κοινό. Πιο συγκεκριμένα, σε τίτλους πρόσφατων ρεπορτάζ τους, οι δημοφιλείς ενημερωτικές ιστοσελίδες της Dailymail και της ελληνικής Huffingtonpost, κάνουν λόγο για ένα συγκεκριμένο επεισόδιο της σειράς “Βible Conspiracies”, στο οποίο και υποστηρίζεται ότι ο Ιησούς ήταν… Έλληνας. Ο τίτλος που επέλεξε να δώσει η ελληνική Huffington Post στο άρθρο της. Διαβάζοντας, όμως, κανείς τα προαναφερθέντα άρθρα, διαπιστώνει ότι κάτι τέτοιο δεν αντανακλά την πραγματικότητα. Στο επεισόδιο γίνεται λόγος για τον πυθαγόρειο φιλόσοφο Απολλώνιο τον Τυανέα (1ος μεταχριστιανικός αιώνας) και τις ομοιότητες που παρουσιάζει ο βίος του με τον Ιησού των Ευαγγελίων. Το εν λόγω επεισόδιο (που ανήκει όπως προείπαμε σε σειρά ντοκιμαντέρ της Amazon με αρκετά… παράδοξες προσεγγίσεις επάνω σε διάφορα ζητήματα που σχετίζονται με τη Βίβλο), παρουσιάζει και τη δημοφιλή άποψη που θέλει τον Ιησού ένα μη ιστορικό πρόσωπο, που μυθοποιήθηκε τις δεκαετίες μετά τον υποτιθέμενο θάνατό του γύρω από την προσωπικότητα του Απολλωνίου. Μπορείτε να αναλογιστείτε το χάσμα που υπάρχει ανάμεσα στις φράσεις “Ο Ιησούς ήταν Έλληνας” και “Ο Ιησούς δεν υπήρξε ιστορικό πρόσωπο, αλλά στην πραγματικότητα ο μύθος του χτίστηκε γύρω από τον Απολλώνιο”, καθώς επίσης και τις εντυπώσεις που προκαλεί στον αναγνώστη η προκλητική αυτή διαστρέβλωση, ιδίως σε περίπτωση που ο τελευταίος δεν είναι σε θέση να την αντιληφθεί. Για την ιστορία ο Απολλώνιος γεννήθηκε σε μία σεβαστή και πλούσια ελληνική οικογένεια. Έζησε τα πρώτα χρόνια της ζωής του στα Τύανα. Σε ηλικία 14 ετών μετέβη στην Ταρσό της Κιλικίας και μετά από δύο χρόνια στις Αιγές της Κιλικίας. Σε ηλικία περίπου 20 ετών ξεκίνησε την πενταετή σιγή των Πυθαγορείων και σε ηλικία 25 ή 26 ετών έφτασε στην Αντιόχεια. Θεωρείται αινιγματική φυσιογνωμία, καθώς παραδίδεται από τον βιογράφο του, Φιλόστρατο, ότι έκανε Θαύματα και προφητείες. Γύρω στο 62 ή 63 αποφάσισε να μεταβεί στη Ρώμη παρόλο που ο Νέρων αντιπαθούσε τους φιλόσοφους. Πέθανε στο Ποτσουόλι το 98. Ως ρήτορας και φιλόσοφος που έζησε περίπου την εποχή του Ιησού Χριστού, συγκρίθηκε με τον Ιησού από τους χριστιανούς τον 4ο αιώνα και από άλλους συγγραφείς στη σύγχρονη εποχή. Στα ελληνικά αναζητήστε τo βιβλίo “Απολλώνιος ο Τυανεύς” (εκδ. Ενάλιος, 2000) της Πολωνής ακαδημαϊκού Maria Dzielska (1942-2018), που υπήρξε αυθεντία επάνω στον βίο του Πυθαγορείου φιλοσόφου από τα Τύανα. Σε συνέντευξή της στο βιβλίο του Μηνά Παπαγεωργίου, “Το πρόβλημα της ιστορικότητας του Ιησού” (εκδ. Δαιδάλεος, 2013), η Dzielska παρέθεσε τις σκέψεις της αναφορικά με τις ομοιότητες...
Συνέντευξη με τον Dennis MacDonald: Τα Ομηρικά Έπη και τα Ευαγγέλια
Με τη δουλειά του καθηγητή της Καινής Διαθήκης και των απαρχών του χριστιανισμού στο Claremont School of Theology στην Καλιφόρνια, Dennis MacDonald έχουμε ασχοληθεί κι άλλες φορές κατά το παρελθόν (δείτε εδώ και εδώ). Γνωρίζοντας ότι αποσπάσματα από το μεταφρασμένο στα ελληνικά βιβλίο του που αφορούν τις ομοιότητες από το περιεχόμενο του ευαγγελίου του Μάρκου με σκηνές των Ομηρικών Επών, εξακολουθούν να προκαλούν αίσθηση σε χιλιάδες συμπατριώτες μας στα κοινωνικά δίκτυα, ως Έλληνες Μυθικιστές κρίναμε πώς έφτασε η στιγμή να ανοίξουμε έναν δίαυλο επικοινωνίας με τον καθηγητή, σε μία προσπάθειά μας να γνωστοποιήσουμε περαιτέρω στο ελληνικό κοινό τις θέσεις του. Η συνέντευξη δόθηκε στον Μηνά Παπαγεωργίου Η μετάφρασή της έγινε από τον Τάσο Καρανίκα Σημείωση: Οι φωτογραφίες που περιλαμβάνονται στο άρθρο κυκλοφορούν στο διαδίκτυο και αποτελούν αποσπάσματα από το βιβλίο του Dennis R. MacDonald, “Τα ομηρικά έπη και το κατά Μάρκον Ευαγγέλιο” (εκδ. Κάκτος). Ο καθηγητής της Καινής Διαθήκης στο Claremont School of Theology της Καλιφόρνια, Dennis R. MacDonald Ποια είναι η άποψή σας για το πρόβλημα με την ιστορικότητα του Ιησού; Δηλώνω υποστηρικτής της μυθοποίησης του Ιησού. Αυτό σαν προσθήκη στις μελέτες μου γύρω από την επιρροή της ελληνικής γραμματείας στα Ευαγγέλια και σε πάνω από είκοσι χρόνια προσπάθειας ανακατασκευής και κατανόησης του χαμένου Ευαγγελίου που είναι γνωστό ως Q (σ.μ. εκ του γερμανικού Quelle = πηγή), αν και η δική μου ανακατασκευή είναι δύο φορές μεγαλύτερη σε μέγεθος. Δύο είδη επιχειρημάτων υφίστανται ουσιαστικά για μένα και τα παρουσιάζω στο τέλος του βιβλίου μου Two Shipwrecked Gospels: The Logoi of Jesus and Papias’s Exposition of Logia about the Lord. Το πρώτο είναι οι πολλαπλές καταθέσεις πληροφοριών για τον Ιησού στο χαμένο Ευαγγέλιο, τις αυθεντικές επιστολές του Παύλου και σ’αυτά που πιθανότατα εμφανίζονταν στα τρία αποσπάσματα του Ιωσήπου, αν και το ένα από αυτά εμπλουτίστηκε αργότερα από τους Χριστιανούς. Το δεύτερο επιχείρημα σχετίζεται με την θεολογικά αδιάφορη πλευρά του Ιησού που δεν παρουσιάζει κανένα μυθικό υπόβαθρο, ακόμα και αν κάποιος αποδεχτεί ότι η Q και οι παυλικές παραδόσεις εμπεριέχουν μυθικά στοιχεία. Το μεγαλύτερο μέρος της δουλειάς σας είναι αφιερωμένο στον τρόπο με τον οποίο η Καινή Διαθήκη μιμείται τα Ομηρικά έπη (αρχικά με το Ευαγγέλιο του Μάρκου). Μπορείτε να μας εξηγήσετε τι σημαίνει “μίμηση” και πως ακολουθήσατε αυτά τα ερευνητικά μονοπάτια; Η πρώτη φορά που αντιλήφθηκα την χριστιανική μίμηση ήταν όταν μελετούσα τις Πράξεις του Ανδρέα, αλλά μετά την είδα εκτεταμένα στον Μάρκο. Η μίμηση διδάσκονταν ευρέως στην ελληνική λογοτεχνική εκπαίδευση και χρησιμοποιήθηκε από τους Εβραίους ήδη από τα 100 πΚΕ, όταν αλληλεπιδρούσαν με τον Ελληνισμό. Όσον αφορά τον Μάρκο και τον Λουκά-Πράξεις, επιχειρηματολόγησα πως η εκτεταμένη μίμηση των Ομηρικών Επών από τον Βιργίλιο στην Αινειάδα,...
