Ένα ντοκουμέντο από το 1969, που καταδεικνύει πώς οι Μυθικιστικές θέσεις για την ιστορικότητα του Ιησού μπορούν να υιοθετηθούν ακόμη και από τις υψηλότερες θέσεις στην ιεραρχία της Ορθόδοξης Εκκλησίας στη χώρα μας.
Σημείωση: Το κείμενο που ακολουθεί αποτελεί απόσπασμα της εργασίας του δημοσιογράφου Μηνά Παπαγεωργίου,”Ο Μυθικισμός στο έργο του Θωμά Μάρα”, μέρος της οποίας παρουσιάστηκε στο Πρώτο Πανελλαδικό Συνέδριο για τον Μυθικισμό, τον Μάιο του 2016 στην Αθήνα. Ολόκληρο το υλικό της εν λόγω εργασίας, όπως και όλων των υπολοίπων, έχετε τη δυνατότητα να αναγνώσετε στον τόμο των Πρακτικών, “Ιησούς και Μύθος“, που κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Δαιδάλεος.
[…]
Οι υποσημειώσεις για τον Μυθικισμό στην Ελλάδα
Στη τρίτη και τελευταία ενότητα της παρούσας εργασίας, θα ασχοληθούμε με ορισμένα ενδιαφέροντα δεδομένα που προέκυψαν από τις υποσημειώσεις στην εισαγωγή του έργου του Μάρα. Ο συγγραφέας φρόντισε να τροφοδοτήσει τους αναγνώστες του με παραπομπές και υποσημειώσεις που δίνουν τη δυνατότητα στο σύγχρονο ερευνητή να φέρει στο φως άκρως ενδιαφέρουσες πληροφορίες για την ιστορία των Μυθικιστικών ιδεών στην Ελλάδα. Όπως είναι λογικό, τα στοιχεία αυτά είναι σήμερα αδύνατο να αναζητηθούν μέσω διαδικτύου. Ήταν, λοιπόν, επιτακτική για τον υποφαινόμενο, η επιτόπια έρευνα στην Εθνική Βιβλιοθήκη, στο αρχείο της ΕΡΤ και σε σκονισμένα ράφια παλαιοβιβλιοπωλείων, με απώτερο στόχο να επανέλθουν στην επικαιρότητα τα εν λόγω ντοκουμέντα, που εμπλουτίζουν τις γνώσεις μας αναφορικά με τις συζητήσεις γύρω από την ιστορικότητα του Ιησού στη χώρα μας.
α) Το ανατρεπτικό κείμενο του μητροπολίτη Αττικής
Στη σελίδα 15 της εισαγωγής του [1], ο Μάρας αναφέρεται στη σιωπή της Εκκλησίας “μπροστά στις συντριπτικές αποδείξεις” για τη μη ιστορικότητα του Ιησού, απέναντι στις οποίες “προσπαθεί, μάταια, να συμβιβάσει με σοφιστείες τ’ ασυμβίβαστα”. Μάλιστα στη συνέχεια, φροντίζει να πάει τα πράγματα ένα βήμα παραπέρα, αναφερόμενος σε παλαιότερο κείμενο του μητροπολίτη Αττικής κ. Νικοδήμου Γκατζιρούλη, στη “Ραδιοτηλεόραση” του 1969, παραθέτοντας σχετικά αποσπάσματα.
Με τη βοήθεια συναδέλφων στο αρχείο της ΕΡΤ, κατάφερα να εντοπίσω το επίμαχο τεύχος του περιοδικού και συγκεκριμένα εκείνο της 9ης Μαρτίου του 1969. Στη σελίδα 3 του εν λόγω τεύχους, ο αναγνώστης συναντά δισέλιδο (συνεχίζεται στη σελ. 37) άρθρο του Μητροπολίτη Αττικής κ. Νικοδήμου, που τιτλοφορείται “Συζήτησι γύρω από το πρόσωπο του Χριστού: Το ιστορικό παράδοξο”.
Η πρώτη σελίδα από το άρθρο του μητροπολίτη Νικοδήμου στη Ραδιοτηλεόραση του 1969 (τ. 9ης Μαρτίου). Πηγή: Αρχείο της ΕΡΤ.
Όμως, πώς ακριβώς δικαιολογεί τη φράση “ιστορικό παράδοξο” ο εκ των κορυφαίων θεσμικά παράγοντας της Ελλαδικής Εκκλησίας; Η απάντηση που ακολουθεί μέσω της παράθεσης των σχετικών χωρίων, προκαλεί μάλλον τεράστια έκπληξη και καταχωρείται πλάι στις δηλώσεις κορυφαίων σύγχρονων θεολόγων, όπως αυτές του κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών κ. Μάριου Μπέγζου[2] και του καθηγητή της Θεολογικής Σχολής του ΑΠΘ κ. Μιλτιάδη Κωνσταντίνου[3] (η πρωτοβουλία των τονισμένων φράσεων δική μου): “Υπάρχει ένα ιστορικό παράδοξο. Ένα γεγονός που φαίνεται αντιφατικό, κι όμως σε υποχρεώνει να το παραδεχτείς και να βγάλεις τις συνέπειες. Ο Ιησούς Χριστός απουσιάζει από την ιστορία. Και ταυτόχρονα ο Ιησούς Χριστός είναι παρών κατά ένα μοναδικό τρόπο στην ιστορία. Είναι ιδιαίτερα χαρακτηριστική και εντυπωσιακή η απουσία του Ιησού από τα κείμενα των ιστορικών και των χρονογράφων. Υπάρχουν ανθρώπινες προσωπικότητες, οι οποίες δε μπορούν με κανένα τρόπο να απουσιάσουν από το βιβλίο της ιστορίας…”.
Αναφερόμενος στον Περικλή, τον Μ. Αλέξανδρο και τον Ναπολέοντα, ο κ. Νικόδημος κάνει λόγο για προσωπικότητες “οι οποίες είτε με την θετική τους προσφορά στην κοινωνική ανάπτυξη και τον πολιτισμό, είτε με την αρνητική τους συμβολή και τα ασυγχώρητα λάθη, άφησαν ανεξίτηλα ίχνη στη ροή του ιστορικού χρόνου… Αντίθετα μπορεί να γραφεί στο σύνολό της η παγκόσμια ιστορία χωρίς να γίνει κανένας υπαινιγμός στο πρόσωπο του Ιησού… Πόλεμοι, κατακτήσεις, ήττες, αριστουργήματα της σμίλης, δημιουργίες του χρωστήρος, μουσικές συνθέσεις, τεχνικά κατορθώματα, όλα μπορούν να συνθέσουν το μεγάλο βιβλίο της ιστορίας του ανθρώπου επάνω στον πλανήτη μας. Και μέσα στο μεγάλο αυτό βιβλίο να μη βρει καμμία θέσι ο διδάσκαλος, που γεννήθηκε στην Βηθλεέμ και τιμήθηκε με τον πιο άσημο τίτλο, τον τίτλο του Ναζαρηνού… Ακόμα έχουμε και τούτο το παράδοξο. Μολονότι είναι αδύνατο να γραφεί μία εκκλησιαστική ιστορία χωρίς να γίνει υπαινιγμός ή σαφής λόγος για το πρόσωπο του αρχηγού της Εκκλησίας, οι ιστορικοί προϋποθέτουν την ιστορική ύπαρξή του και δεν ασχολούνται μερικές φορές με την παρουσίασή του”. Τέλος, αναφερόμενος στις “νύξεις” καταγεγραμμένων μαρτυριών αναφορικά με την ιστορική παρουσία του Ιησού επί Γης, ο κ. Νικόδημος σημειώνει: “…Ακόμα έχουμε μια ιστορία του Ιουδαϊκού Κόσμου, την Ιουδαϊκή Αρχαιολογία του Ιώσηπου, στην οποία είναι αμφισβητήσιμο και αυτό το μοναδικό χωρίο, το οποίο κάνει λόγο για τον Ιησού.”
Ποιες είναι, όμως, οι αιτίες του ιστορικού αυτού παράδοξου κατά το… θαρραλέο (ακόμα και για τα σημερινά δεδομένα) μητροπολίτη; Οι “σοφιστείες” του, όπως τις αποκαλεί χαρακτηριστικά ο Μάρας, είναι υπό μορφή σύντομων και αυτούσιων από το κείμενο φράσεων οι εξής: α) “Η αδιαφορία μερικών ανθρώπων στα προβλήματα της θρησκείας. Τα απωθούν έξω από τον χώρο των αναζητήσεών τους”. β) “Η ίδια η παρουσία του Χριστού δεν εισώρμησε σαν ένα εντυπωσιακό γεγονός μέσα στον χώρο της Ιστορίας. Η γέννησί του δεν πραγματοποιήθηκε με θόρυβο… Η δράση του περιωρίστηκε ανάμεσα στην Γαλιλαία και στην Ιουδαία. Η τροχιά του παρουσιάστηκε σύντομη. Και η επίδρασί του φάνηκε τόσο μικρή”.
[…]
Υποσημειώσεις – Δείτε σχετικά
[1] Η εργασία αφορά το συγγραφικό έργο του Θωμά Μάρα, “Οι αντιφάσεις της Καινής Διαθήκης”, που εκδόθηκε το 1979 από τις εκδόσεις Δίβρης. Με αφορμή την κυκλοφορία του βιβλίου του, ο συγγραφέας παραπέμφθηκε σε δίκη στις αρχές του 1980 και καταδικάστηκε σε 10 μήνες φυλάκιση… Μάθετε όλες τις πληροφορίες για την υπόθεση και τη δίκη (μέσα από δημοσιεύματα των εφημερίδων της εποχής), στο βιβλίο των Πρακτικών του 1ου Πανελλαδικού Συνεδρίου για τον Μυθικισμό.
[2] Σε συνέντευξή του σε τηλεοπτική εκπομπή της ΕΡΤ τον Μάρτιο του 2010, ο κ. Μπέγζος υποστήριξε πώς η ιστορικότητα του Ιησού “χλωμιάζει”, συμπληρώνοντας: “Κάτι το οποίο αποδεικνύεται, επιβάλλεται κιόλας. Αν η ύπαρξη του Χριστού αποδεικνυόταν μαθηματικώς — ιστορικώς, θα ήταν υποχρεωτική για τους ανθρώπους, ενώ τώρα είναι στη διάθεση των ανθρώπων. Δεν είναι υποχρεωτική, δεν είναι δεσμευτική”. Δείτε το σχετικό βίντεο πατώντας εδώ.
[3] Σε συνέντευξή του στο ραδιόφωνο της Εκκλησίας τον Ιανουάριο του 2014 και σε ερώτηση αναφορικά με τις ιστορικές μαρτυρίες για τον Ιησού, ο κ. Κωνσταντίνου δήλωσε πώς “η σημαντικότερη μαρτυρία προέρχεται εκ του αποτελέσματος, διότι το κήρυγμα του Ιησού διαδόθηκε και άλλαξε τη ροή της Ιστορίας”. Διαβάστε συνολικά τις δηλώσεις του καθηγητή αλλά και το σχόλιο των Ελλήνων Μυθικιστών πατώντας εδώ.
