Posted By Greek Mythicists on Apr 27, 2019 | 3 comments

Ιστορική θα μπορούσε να χαρακτηριστεί η πρόσφατη έκδοση της δημοσιογραφικής έρευνας του Δημήτρη Αλικάκου, “Λύτρωση” (εκδ. Εκκρεμές), που κυκλοφόρησε εντός του Μαρτίου στα βιβλιοπωλεία της χώρας. Κι αυτό διότι ύστερα από 11 αιώνες, το περίφημο άγιο φως των Ιεροσολύμων μοιάζει να απεκδύεται οριστικά και αμετάκλητα τη θαυματουργική του φύση.

Του Μηνά Παπαγεωργίου, δημοσιογράφου-συγγραφέα

Μια σειρά από συνεντεύξεις με τον ίδιο τον πατριάρχη, τον σκευοφύλακα και υψηλόβαθμους αγιοταφίτες ιερείς που περιλαμβάνονται στο βιβλίο, ήρθαν να προκαλέσουν αναταραχή στις συνειδήσεις εκατομμυρίων ανά τον κόσμο πιστών, αφού αποκαλυψαν με τον πλέον κατηγορηματικό τρόπο ότι η αφή του φωτός πραγματοποιείται κάθε χρόνο με τη βοήθεια ενός… αναπτήρα. Άλλωστε, εδώ και μερικούς μήνες, η επίσημη ιστοσελίδα του πατριαρχείου είχε φροντίσει να αφαιρέσει από τα κείμενά της κάθε αναφορά ή υπόνοια σε θαυματουργικό γεγονός που λαμβάνει χώρα εντός του “πανάγιου τάφου” (ένα μνημείο που μετά και τα περσινά πορίσματα των αρχαιολογικών ερευνών που διεξήχθησαν εντός του, αποδείχθηκε ότι αποτελεί δημιούργημα του 4ου μεταχριστιανικού αιώνα) κάθε Μ. Σάββατο. Για την έρευνα του Δημήτρη Αλικάκου απαιτήθηκαν τρία ταξίδια στα Ιεροσόλυμα, συζητήσεις με τους πρωταγωνιστές της ετήσιας τελετής του αγίου φωτός (όλες τους καταγεγραμμένες με οπτικοακουστικά μέσα) και φυσικά η απαραίτητη βιβλιογραφική έρευνα.

Τεράστια εντύπωση προκαλεί στον αναγνώστη η τραγικότητα της ψυχοσύνθεσης των μελών της αγιοταφικής κοινότητας, από τα λεγόμενα των οποίων συμπεραίνει κανείς ότι λαχταρούσαν εδώ και χρόνια να επικοινωνήσουν αποτελεσματικά την αλήθεια για την αφή του αγίου φωτός, ένα γεγονός που εδραιώθηκε ως (υποτιθέμενο) θαύμα διαμέσου των αιώνων στις συνειδήσεις των πιστών. Οι αγιοταφίτες αποπειρώνται, πλέον, να προσδώσουν στην όλη τελετή ένα βαθιά συμβολικό χαρακτήρα, αντίστοιχο με τον καθαγιασμό των υδάτων που λαμβάνει χώρα κάθε χρόνο κατά την ημέρα των Θεοφανείων.

Όλα αυτά, βέβαια, πριν την έκδοση του βιβλίου. Διότι μετά τον σάλο που ξεκίνησε να προκαλείται με την κυκλοφορία του, τα ειδικά δημοσιεύματα στον ηλεκτρονικό Τύπο και τα σχετικά τηλεοπτικά ρεπορτάζ, το πατριαρχείο Ιεροσολύμων έδειξε να αναδιπλώνει την τακτική του και να απειλεί με μηνύσεις τον συγγραφέα, αφού όπως υποστήριξε ο νομικός του εκπρόσωπος οι συνεντεύξεις με τους αγιοταφίτες πραγματοποιήθηκαν δίχως τη συναίνεσή τους! Ο Αλικάκος αναγκάστηκε να προχωρήσει στη δημοσίευση μιας σειράς φωτογραφιών και σύντομων βίντεο, μέσω των οποίων φαίνονται ξεκάθαρα, μπροστά στους ιερείς, τόσο η κάμερα όσο και το ψηφιακό μαγνητόφωνο, γεγονός που καταρρίπτει πέραν πάσης αμφιβολίας τους ισχυρισμούς του… πανικόβλητου πατριαρχείου.

Εντύπωση, επίσης, προκαλεί μέχρι και τη στιγμή που γράφονται αυτές οι γραμμές (αρχές Απριλίου) η εκκωφαντική σιωπή της Ελλαδικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, που κάθε χρόνο στήνει τη δική της… φιέστα στο αεροδρόμιο Ελ. Βενιζέλος, υποδεχόμενη το φως με τιμές αρχηγού κράτους μαζί με στρατιωτικές μπάντες και εκπροσώπους της Πολιτείας. Η Ιερά Σύνοδος ακολουθεί επισήμως -και πέρα από τις μεμονωμένες φωνές ακραίων μελών της- την προσφιλή τα τελευταία χρόνια οδό της σιωπής για ζητήματα “ενοχλητικά”, στα οποία καλείται να πάρει θέση και μένει να δούμε εάν κάτι τέτοιο θα ισχύσει φέτος και με την περίπτωση του αγίου φωτός.

Αίσθηση πάντως, προκάλεσε το σχετικό άρθρο του Σωτήρη Τζούμα, πάλαι ποτέ δεξί χέρι του αρχιεπίσκοπου Χριστόδουλου και βαθύ γνώστη όλων των παρασκηνιακών υποθέσεων της Εκκλησίας της Ελλάδας. Σε αυτό, αφού παραδέχεται τη “δημοσιογραφική επιτυχία” του Δημήτρη Αλικάκου και τον συγχαίρει για αυτό (γεγονός που αφήνει ξεκάθαρα να εννοηθεί ότι δεν αμφισβητεί τα πορίσματα της έρευνάς του, λέει χαρακτηριστικά: “αυτοί οι δύο- τρείς… πρόθυμοι πατέρες που μίλησαν και είπαν αυτά τα τραγικά πράγματα με τα οποία αποδομείται το ιερό οικοδόμημα της πίστεως, θέλουν κρέμασμα!”… “είναι ακόμη Επίσκοποι και δεν τους έχει πάρει το κεφάλι ο Πατριάρχης και η Σύνοδος”; Νομίζω ότι κάθε περαιτέρω ανάλυση είναι περιττή.

Τέλος, αλγεινή εντύπωση προκάλεσαν και οι παράδοξες αντιδράσεις εκατοντάδων (ή και περισσότερων) πιστών στα κοινωνικά δίκτυα μπροστά στις αποκαλύψεις των αγιοταφιτών ιερέων μέσω του βιβλίου. Θα μπορούσα να συνοψίσω την κατάσταση που διαμορφώθηκε ως εξής: α) Τις πρώτες ημέρες παρατηρήθηκε μία “παγωμάρα”. Ήταν σοκαριστικό να ακούς τους πρωταγωνιστές της αφής να παραδέχονται ότι ανάβουν το φως με αναπτήρα. β) Τα αμέσως επόμενα 24ωρα παρατηρήθηκε ένα έντονο κύμα αντιδράσεων κατά του δημοσιογράφου “που επιτίθεται στην χριστιανική πίστη”. Όταν οι σκεπτικιστές ή οι μετριοπαθείς χριστιανοί τους τόνιζαν ότι ο δημοσιογράφος απλά έκανε τη δουλειά του και ότι οι όποιες κατηγορίες έπρεπε να στραφούν στους συνεντευξιαζόμενους, περάσαμε στην επόμενη φάση του… δράματος. γ) Έτσι, τις επόμενες ημέρες πολλοί πιστοί ξεκίνησαν να εκφράζουν απόψεις που ήθελαν τους εκπροσώπους του πατριαρχείου Ιεροσολύμων άθεους, εχθρούς της πραγματικής πίστης και αγνώμονες αναφορικά με τη φύση του θαύματος! Αργότερα, για να στηρίξουν τα επιχειρήματά τους, ξεκίνησαν να παραθέτουν μια σειρά από μεσαιωνικές (!) μαρτυρίες που υποτίθεται ότι ενισχύουν την πίστη τους σε μία θαυματουργική κάθοδο του φωτός από τον ουρανό/υπερπέραν.

Αναμφίβολα από τα παραπάνω προκύπτει το συμπέρασμα ότι το βιβλίο του Δημήτρη Αλικάκου θα μείνει στην Ιστορία όχι μόνο διότι αποτέλεσε, ύστερα απί αιώνες, ένα τελειωτικό τεκμήριο για την απάτη του αγίου φωτός και το φυσικό άναμμα της φλόγας, αλλά και γιατί υπήρξε -και εξακολουθεί να είναι τη στιγμή που διαβάζετε αυτό το κείμενο- ένα από τα σημαντικότερα πειράματα κοινωνικής μηχανικής στη χώρα μας, καταδεικνύοντας ότι η έννοια της Λογικής Ανάλυσης και της διαχείρισής της από τους συμπολίτες μας (ή για να γίνω περισσότερο αιχμηρός, από ανθρώπους της διπλανής πόρτας που έχουν δικαίωμα ψήφου!) είναι μία συνθήκη τελείως… στον άερα και σε καμία περίπτωση δεν πρέπει να θεωρείται δεδομένη.

Ο Κοραής δικαιώνεται

“Νομίζεις εύκολον μετά μακράν και πολυχρόνιον πλάνην, να φανερώσης εις τους πλανημένους, ότι εθαυματούργεις διά να τους πλανάς;”, διερωτήθηκε στα 1826 ο Αδαμάντιος Κοραής στο περίφημο κείμενό του “Περί του εν Ιεροσολύμοις αγίου φωτός”, που κυκλοφόρησε το 2018 υπό τον τίτλο “Το κατά Κοραή άγιο φως” (εκδ. iWrite). Λαμβάνοντας υπόψιν τα όσα δήλωσε μπροστά στην κάμερα του Δημήτρη Αλικάκου ο αρχιεπίσκοπος Γεράσων Θεοφάνης, ότι δηλαδή οι Δυτικοί έφεραν για πρώτη φορά το θαύμα στα Ιεροσόλυμα, και αργότερα οι Ορθόδοξοι ακολούθησαν την τέλεση της απάτης ξεγελώντας εκατομμύρια πιστούς επί αιώνες, θα έλεγε κανείς ότι τα όσα κατέθεσε στο έργο του ο μεγάλος Έλληνας Διαφωτιστής επιβαιβεώνονται σήμερα πανηγυρικά.

Πιο συγκεκριμένα, αναφέρεται εκτενώς  σε γυναικείο μοναστήρι που ίδρυσε τον 6ο μεταχριστιανικό αιώνα στη σημερινή Γαλλική πόλη Πουατιέ (Poitiers), η σύζυγος του βασιλιά της Γαλλίας Κλοταίρου (Clotaire), Ραδεγόνδη (Radegonde). Στο μοναστήρι αυτό, πέρα από έναν μεγάλο αριθμό “ιερών κειμηλίων” που υποτίθεται ότι φιλοξενούνταν, λάμβανε χώρα κάθε Μ. Παρασκευή (σε σταθερή, δηλαδή, ημερομηνία κατά τη διάρκεια του Πάσχα) ένα παράξενο φαινόμενο:  Ένα θαυματουργό φως “κατέλαμπε την εκκλησίαν, όπου το επρόσμεναν προσευχόμενοι οι πιστοί“. Ο Κοραής θεωρούσε την καταγεγραμμένη αυτή παράδοση ως τη βάση πάνω στην οποία οι Δυτικοί έχτισαν τον μύθο του “αγίου φωτός”, ενώ στη συνέχεια προέβη στην εξιστόρηση της εκμετάλλευσής του από Καθολικούς και Ορθόδοξους Χριστιανούς (σε συνεργασία πάντα με τους Άραβες) μέσα στον χρόνο.

Ο Κοραής είπε και κάτι ακόμη αναφορικά με τα τεράστια ποσά που ξόδευαν οι “πλανημένοι” συμπατριώτες του στις αρχές του 19ου αιώνα, με σκοπό να ταξιδέψουν και να δουν από κοντά το “θαύμα των θαυμάτων” της Ορθοδοξίας: “Αφίνω σε τώρα να συλλογισθής, εάν με τόσην αργυρίου ποσότητα, αντί δύο ή τριών ταπεινών ακόμη σχολείων επιστημονικών, δεν εδυνάμεθα να έχωμεν πολλά γυμνάσια στολισμένα με πολλούς διαφόρων επιστημών και τεχνών διδασκάλους. Αντί διακοσίων νέων σπουδαζόντων εις την φωτισμένην Ευρώπην, τετρακοσίους ή πεντακοσίους. Εάν με τόσα μέσα φωτισμού, δεν ήθελ’ εις πολλά μικρόν χρόνου διάστημα η ταλαίπωρος Ελλάς συνερίζεσθαι με τα σοφώτερα έθνη της Ευρώπης”. Αντιλαμβανόμαστε ότι τα προηγούμενα ανοίγουν μία τεράστια συζήτηση, ηθικής, κυρίως, φύσεως, που δεν είναι της παρούσης να αναλυθεί εδώ.

Το τεράστιο ζήτημα που μένει να λυθεί

Μεγαλύτερη φρονώ πώς είναι η ανάγκη να εξετασθεί το τι μέλει γεννέσθαι από εδώ και στο εξής με ένα άλλο, κεφαλαιώδους σημασίας πρόβλημα, που καλούμαστε, ως χώρα και κοινωνία, να λύσουμε. Αυτό το πρόβλημα, που συζητείται τα τελευταία χρόνια με ολοένα και μεγαλύτερη ένταση στη Δημόσια Σφαίρα, συμπυκνώνεται σε ένα και μόνον ερώτημα που απευθύνεται ξεκάθαρα στην ελληνική κυβέρνηση (ή στις μελλοντικές ελληνικές κυβερνήσεις) και αφορά στην από το 2001 απόφαση για υποδοχή με τιμές… αρχηγού κράτους (!) του αγίου φωτός, που καταφτάνει κάθε χρόνο στον κρατικό αερολιμένα των Αθηνών. Θα συνεχίσει η Ελλάδα να εκτίθεται σε ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο μέσα από μία τέτοιου είδους πρακτική που παραπέμπει ξεκάθαρα σε υπανάπτυκτες και μη κοσμικές κοινωνίες;

Οι διαρκείς συζητήσεις για την ανάγκη διακριτών ρόλων Κράτους και Εκκλησίας τα τελευταία χρόνια (περισσότερα στην πρόσφατη δημοσιογραφική μου έρευνα “Διαχωρισμός Κράτους και Εκκλησίας: Η αναγκαιότητα και τα οφέλη για τον πολίτη”, εκδ. iWrite), που έχουν οδηγήσει την κυβένηση ΣΥΡΙΖΑ σε ουκ ολίγες αλλόκοτες υποχωρήσεις απέναντι στην Ιεραρχία κατά τους προηγούμενους μήνες, ενδεχομένως θα μπορούσαν να βρουν μία νέα εκκίνηση μέσα από τη γενναία απόφαση κατάργησης ενός τελετουργικού, που πέρα και πάνω από όλα, προσβάλλει τους ίδιους τους Έλληνες πολίτες.

Όπως, άλλωστε, τονίζει στον πρόλογο της “Λύτρωσης” ο πρόεδρος του βιβλικού ιδρύματος “Άρτος Ζωής” αλλά και του Εφορευτικού Συμβουλίου της Εθνικής Βιβλιοθήκης της Ελλάδος, Σταύρος Ζουμπουλάκης, “όσο εύκολο είναι ένας υποκριτής και δημαγωγός να καθιερώσει μία γελοία τελετουργία, άλλο τόσο είναι δύσκολο, φαίνεται, ένας μυαλωμένος άνθρωπος να αναλάβει την ευθύνη να την καταργήσει. Και αν για τους εχέφρονες εν γένει ανθρώπους όλη αυτή η φανφάρα είναι γελοιότητα, για τους χριστιανούς ειδικότερα είναι και ασέβεια”!

Σημείωση: Το κείμενο πρωτοδημοσιεύτηκε στον όγδοο τόμο του βιβλίου “Αιρετικά” που κυκλοφόρησε με την εφημερίδα Documento στις 27 Απριλίου 2019.