Το σύγχρονο debate για τη θεωρία του Μύθου του Ιησού
Η παρούσα εργασία επιχειρηματολογεί κατά της ιστορικότητας του Ιησού. Aρχικά εξετάζω δύο βασικά επιχειρήματα που χρησιμοποιούνται για να εδραιώσουν την ιστορική του ύπαρξη: τα αφηγήματα της σταύρωσης και οι υποτιθέμενες αναφορές στον Ιησού από τον Ιώσηπο. Μετά δείχνω γιατί αυτά τα επιχειρήματα αποτυγχάνουν να σταθούν και πόσο από το υλικό των Ευαγγελίων προέρχεται όχι από τα υποτιθέμενα γεγονότα της ζωής του Ιησού, αλλά από αναδιαμορφωμένες ιστορίες που παρουσιάζει στα έργα του ο Ιώσηπος. Του Bill Kennedy (απόφοιτου Φιλοσοφικής του Bowling Green State University) Μετάφραση για την ελληνική γλώσσα, Τάσος Καρανίκας Σύμφωνα με τους Χριστιανούς απολογητές, όπως ο William Lane Craig (2008), αλλά και με τους κοσμικούς μελετητές όπως ο Bart Ehrman (2013), η ιστορικότητα του Ιησού μπορεί να καταδειχθεί από τις περιγραφές της σταύρωσης, καθώς και τις αναφορές από τον Εβραίο ιστορικό Ιώσηπο. Αν και οι Εhrman και Craig (αγνωστικιστής και χριστιανός αντίστοιχα), διαφωνούν για την ανάσταση του Ιησού, και οι δύο συμφωνούν στο ζήτημα των περιγραφών της σταύρωσης του Ιησού. Kαι οι δύο συμφωνούν πως η αφήγηση της σταύρωσης και του θανάτου του Ιησού αντιτίθεται σε τέτοιο βαθμό σε αυτά που πίστευαν οι Εβραίοι του 1ου αιώνα για τον αναμενόμενο μεσσία, που είναι φύσει αδύνατο να δεχτούμε πως οι πρώτοι ακόλουθοι του Ιησού επινόησαν μια τέτοια ιστορία. Ο Erhman σημειώνει: “Ποιος θα επινοούσε την ιδέα ενός εσταυρωμένου Μεσσία; Κανένας Εβραίος που γνωρίζουμε δεν θα ακολουθούσε έναν εσταυρωμένο εγκληματία. Αυτό είναι χειρότερο από τρέλα. Είναι μια προσβολή στον Θεό, βλάσφημο. Ή τουλάχιστον έτσι πίστευε ο Παύλος.” (163). Ο Εrhman, τότε, κάνει μια σύγκριση μεταξύ της ιδέας ενός εσταυρωμένου εγκληματία που είναι ο μεσσίας και του David Koresh (σ.μ. = (1959-1993) Aμερικάνος ηγέτης παραθρησκευτικής οργάνωσης που η σταδιοδρομία του κατέληξε σε μακελειό) που είναι ο εκλεκτός του Θεού (163). Κάπως έτσι, σύμφωνα με τον Ehrman, δεν μπορούμε να αμφισβητήσουμε έναν ιστορικό Ιησού. Ο Ehrman μας παραπέμπει στο Κατά Μάρκον Ευαγγέλιο, που θεωρείται πώς γράφτηκε πρώτο από τα τέσσερα Ευαγγέλια, όπως και στην υποθετική πηγή “Q”, για να καταδείξει πώς η περιγραφή του θανάτου του Ιησού εμφανίζεται πολύ νωρίς μετά τον θάνατό του, μέσα σε μια γενιά από το γεγονός, αντί να εμφανιστεί αρκετά αργότερα σαν θρύλος. Όπως σημειώνει ο Ehrman: Η πραγματικότητα φαίνεται να είναι πώς αυτές οι ιστορίες για τον Ιησού ήταν στην κυκλοφορία για αρκετό καιρό, όχι μόνο πριν την εμφάνιση των Ευαγγελίων, αλλά πριν ακόμα εμφανιστούν οι ίδιες οι πηγές τους. Αν οι μελετητές έχουν δίκιο πως η πηγή Q και ο πυρήνας του Ευαγγελίου του Θωμά, για να φέρω δύο παραδείγματα, χρονολογούνται στην δεκαετία του 50, και βασίστηκαν σε προφορικές παραδόσεις που ήταν ήδη στην κυκλοφορία για καιρό, πόσο πίσω πάνε αυτές οι...
Η Συνωμοσία του Παύλου: Έρχεται το πρώτο Μυθικιστικό μυθιστόρημα!
Το εξώφυλλο του επερχόμενου Μυθικιστικού μυθιστορήματος του Αλέξανδρου Πιστοφίδη, “Η συνωμοσία του Παύλου”. Κυκλοφορεί από τις εκδόσεις Πηγή τον Μάρτιο του 2018. Η εντυπωσιακή έκρηξη του προβληματισμού και των συζητήσεων αναφορικά με τα θέματα που άπτονται του Μυθικισμού, έχουν προκαλέσει τα τελευταία χρόνια στη χώρα μας μια σειρά από ενδιαφέρουσες… “παρενέργειες”. Η συγγραφή δεκάδων άρθρων στο διαδίκτυο, η διοργάνωση συνεδρίων και ειδικών εκδηλώσεων, τα ρεπορτάζ σε έντυπα και ιστοσελίδες ποικίλης ύλης, καθώς επίσης και οι εκδόσεις βιβλίων, αποτελούν τα κυριότερα σημάδια της διείσδυσης των Μυθικιστικών ιδεών στην ελληνική κοινωνία. Σε ότι αφορά την τελευταία κατηγορία, τις εκδόσεις βιβλίων δηλαδή, αυτή αφορά αποκλειστικά και μόνον συγγραφικά έργα (ατομικά ή συλλογικά) με τον χαρακτήρα της έρευνας. Το γεγονός αυτό πρόκειται να αλλάξει και μάλιστα πολύ σύντομα. Κι αυτό γιατί το επόμενο διάστημα πρόκειται να κυκλοφορήσει στους πάγκους των βιβλιοπωλείων της χώρας το πρώτο Μυθικιστικό μυθιστόρημα γραμμένο από Έλληνα συγγραφέα! Τόσο το εξώφυλλο, όσο και η υπόθεση του βιβλίου, μοιάζει να μας προετοιμάζουν για ένα πολλά υποσχόμενο συγγραφικό έργο, ικανό να καλύψει τις ανάγκες των απαιτητικών αναγνωστών, είτε αυτοί αρέσκονται στην ανάγνωση ιστορικών μυθιστορημάτων, είτε ερευνών για τις απαρχές του χριστιανισμού. Και ο τίτλος αυτού, “Η Συνωμοσία του Παύλου“. Συγγραφέας του βιβλίου είναι ο Αλέξανδρος Πιστοφίδης, ενώ το έργο πρόκειται να κυκλοφορήσει στα μέσα Μαρτίου από τις Εκδόσεις Πηγή. Η υπόθεση διαδραματίζεται στα μέσα του 1ου μεταχριστιανικού αιώνα στη Ρώμη, όπου ιστορικά υπαρκτοί Ρωμαίοι πολιτικοί και άνθρωποι του πνεύματος εξυφαίνουν τη δολοφονία του αυτοκράτορα Νέρωνα. Ρόλο-κλειδί στα σχέδιά τους πρόκειται να παίξει ο απόστολος Παύλος, κήρυκας μιας ταχύτατα αναπτυσσόμενης ιουδαϊκής αίρεσης, ένα γεγονός που θα φέρει τους πρωταγωνιστές ενώπιον συγκλονιστικών συμπερασμάτων σχετικά με τη σύγκρουση Δύσης και Ανατολής, των συνθηκών μέσα στις οποίες γεννήθηκε ο χριστιανισμός, αλλά και την ιστορικότητα του Ιησού! Αξιοσημείωτο, επίσης, είναι το γεγονός ότι στο μυθιστόρημα εμπεριέχονται εκατοντάδες υποσημειώσεις, μέσω των οποίων ο αναγνώστης έχει τη δυνατότητα να συνδυάσει την έντονη μυθιστορηματική δράση με την ιστορική γνώση. Να σημειώσουμε ότι τα τελευταία χρόνια έχουν ήδη κάνει την εμφάνισή τους στο εξωτερικό τα πρώτα Μυθικιστικά μυθιστορήματα. Ενδεικτικά αναφέρουμε την περίπτωση του άκρως επιτυχημένου εμπορικά “The Christos Mosaic” του Vincent Czyz (που είχαμε παρουσιάσει στα τέλη του 2016), καθώς επίσης και το “Mythos Christos” του Edwin Herbert. Ακολουθεί το κείμενο οπισθοφύλλου της “Συνωμοσίας του Παύλου”: Βρισκόμαστε στα μέσα του 1ου μεταχριστιανικού αιώνα. Το κίνημα του Χριστιανισμού κερδίζει ολοένα και περισσότερο έδαφος, χτυπώντας πλέον την πόρτα της Ρώμης. Κεντρικό πρόσωπο της ιστορίας μας ο Απόστολος Παύλος, που παρουσιάζεται ως ο σημαντικότερος κήρυκας των Χριστιανών. Η μορφή του, οι πράξεις και οι λόγοι του εγείρουν το ενδιαφέρον μιας ομάδας επιφανών Ρωμαίων, ιστορικά υπαρκτών προσώπων, που σχεδιάζουν μεθοδικά τη δολοφονία του αυτοκράτορα Νέρωνα. Μέσα από τους ζωηρούς διαλόγους και την...
Συμπληρώστε το ερωτηματολόγιο των Ελλήνων Μυθικιστών
Υποδεχόμαστε το 2018 με έναν πρωτότυπο τρόπο που φιλοδοξεί να καταδείξει συγκεκριμένες τάσεις γνώμης, είτε αυτές αφορούν τους επισκέπτες και φίλους της σελίδας μας, είτε άλλα κομμάτια της ελληνικής κοινωνίας που πιθανότατα δεν έχουν έρθει ακόμα σε επαφή με τις θέσεις του Μυθικιστικού ρεύματος. Στο πλαίσιο αυτό, σας καλούμε να συμπληρώσετε το ανώνυμο ερωτηματολόγιό μας πάνω σε 8 ερωτήματα (τα 6 από τα οποία πολλαπλής επιλογής) που παρουσιάζουν εξαιρετικό -κατά τη γνώμη μας- ενδιαφέρον. Η άποψή σας θα μας βοηθήσει να κατανοήσουμε καλύτερα πώς εισπράττετε τη δημόσια συζήτηση αναφορικά με την ιστορικότητα του Ιησού, τις ρίζες του Χριστιανισμού και μια σειρά από ζητήματα που άπτονται της Μυθικιστικής έρευνας. Η όλη διαδικασία δεν πρόκειται να σας πάρει πάνω από 5 λεπτά (σε περίπτωση που αποφασίσετε να απαντήσετε σύντομα στις δύο ερωτήσεις “ανάπτυξης” που συμπεριλαμβάνονται στη φόρμα των ερωτήσεων). Η online έρευνά μας θα παραμείνει “ανοικτή” έως τις 31 Ιανουαρίου και τα τελικά αποτελέσματα θα ανακοινωθούν από νέο άρθρο στο mythikismos.gr τα πρώτα 24ωρα του Φεβρουαρίου. Σας ευχαριστούμε προκαταβολικά για τη συμμετοχή σας. Έλληνες Μυθικιστές, 8/1/2018 Πατήστε εδώ για να συμπληρώσετε το ανώνυμο ερωτηματολόγιό...
Τα “Θρησκευτικά” της Β’ Γυμνασίου και η ιστορικότητα του Ιησού
Η διαμάχη που έλαβε χώρα την τελευταία διετία μεταξύ Πολιτείας και Εκκλησίας για τη διδασκαλία του μαθήματος των “Θρησκευτικών” φαίνεται πώς είχε έναν επικοινωνιακό και έναν ουσιαστικό νικητή. Δεν γνωρίζουμε μετά βεβαιότητος αν υπήρξε κάποια από κοινού συμφωνία κάτω από το τραπέζι ή όχι, αλλά παρακολουθώντας κανείς τα ΜΜΕ μετά την καρατόμηση του π. υπουργού Παιδείας Νίκου Φίλη, έβγαζε με περισσή ευκολία το συμπέρασμα ότι η Πολιτεία υποτάχθηκε πλήρως στα αιτήματα του αρχιεπισκόπου Ιερώνυμου και το βιβλίο του μαθήματος των “Θρησκευτικών” θα επέστρεφε στα γνωστά και συνηθισμένα επίπεδα του Ορθόδοξου προσηλυτισμού. Ωστόσο μελετώντας κανείς το διδακτικό πρόγραμμα αλλά και το περιεχόμενο των νέων σχολικών εγχειριδίων των “Θρησκευτικών”, διαπιστώνει μάλλον το ακριβώς αντίθετο: σημαντικά βήματα προόδου σε σχέση με την προγενέστερη κατάσταση, εμπλουτισμός των εγχειριδίων με περισσότερο προοδευτικό περιεχόμενο, χώρος και σε άλλες κοσμοθεάσεις κ.α, ένα γεγονός που αν μη τι άλλο γεμίζει τον κάθε ανοιχτόμυαλο άνθρωπο με αισιοδοξία για το μέλλον. Όμως αυτή η συζήτηση που αγγίζει ζητήματα Κοσμικότητας (δηλαδή του Διαχωρισμού Κράτους Εκκλησίας) είναι τεράστια και δεν θα μας απασχολήσει άλλο εδώ. Φυσικά και το νέο μάθημα των “Θρησκευτικών” δεν έγινε τέλειο, φυσικά και εντοπίζονται ακόμη δεκάδες ιστορικές ανακρίβειες, πολλές από τις οποίες εντάσσονται στο τεράστιο ζήτημα των εθνικών μύθων, εννοείται ότι τα νέα βιβλία χρήζουν περαιτέρω βελτιώσεων. Ανάμεσα σε αυτές, ως Έλληνες Μυθικιστές, επιθυμούμε τα προβάλλουμε ένα ζήτημα που “αγγίζει τα δικά μας χωράφια”: την ιστορικότητα του Ιησού. Στο νέο βιβλίο της Β’ Γυμνασίου και συγκεκριμένα στις σελίδες 35-36, οι συγγραφείς επιχειρούν να αναδείξουν, αρκετά διακριτικά η αλήθεια, τις “Γνώμες τον ανθρώπων για τον Ιησού Χριστό – Πρόσωπα της εποχής του”. Είναι σημαντικό το γεγονός ότι πουθενά δεν γίνεται λόγος για τεκμήρια ιστορικότητας, ενώ εντύπωση προκαλεί το ότι επιλέγονται αποσπάσματα τόσο από μη ιστορικά κείμενα όπως τα Ευαγγέλια (για την περίπτωση του Πιλάτου επιλέχθηκε το κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο και για αυτή του Νικοδήμου το κατά Ιωάννην Ευαγγέλιο), όσο και από ιστορικές πηγές (βλ. Ιώσηπος, Τάκιτος και Κέλσος). Στη συνέχεια παρατίθενται αποσπάσματα/γνωμικά για τον Ιησού, γραμμένα από σύγχρονους στοχαστές όπως ο Πασκάλ Μπρυκνέρ, ο Μαχάτμα Γκάντι, ο Νίκος Καζαντζάκης κα., κάνοντας ακόμη πιο ασαφές το μήνυμα των συγγραφέων του βιβλίου: τελικά επιθυμούν να παραθέσουν αποδεικτικά στοιχεία για την ιστορικότητα του Ιησού ή περισσότερο να προβάλλουν τα πνευματικά μηνύματα της διδασκαλίας του μέσα από το έργο στοχαστών ανά τους αιώνες, υποβιβάζοντας τεχνηέντως την ιστορικότητα σε δεύτερης κατηγορίας ζήτημα; Από την άλλη, βέβαια, δεν υπάρχει η παραμικρή νύξη για το γεγονός ότι η ιστορική ύπαρξη του Ιησού έχει τεθεί -και εξακολουθεί να τίθεται- κάτω από το βλέμμα της ιστορικής κριτικής από τα μέσα του 18ου αιώνα… Αναλυτικότερα: Για το εδάφιο που σχετίζεται με τον Πιλάτο (ιστορικό πρόσωπο που έζησε στην Ιουδαία το πρώτο μισό του 1ου μεταχριστιανικού αιώνα),...
Η ιστορικότητα του Ιησού στους πρώτους Χριστιανούς
Το κείμενο αυτό είναι συνέχεια της δημοσίευσης “Η προέλευση του Χριστιανισμού”, που δείχνει την ομοιότητα της σέκτας των Εσσαίων του Κουμράν με τον Χριστιανισμό και μάλλον είναι ο φορέας που τον γέννησε. Επίσης, είναι συνέχεια της δημοσίευσης “Οι υπάρχουσες πρώιμες πηγές και ο μη πραγματικός Ιησούς Χριστός”. Tου Φιλίστωρος, Ιστορικού. Εδώ θα δούμε αρκετές φράσεις από τα πρώτα χριστιανικά κείμενα και τις ανακολουθίες με τα Ευαγγέλια που ίσως είναι μεταγενέστερα ή και σύγχρονά τους, και που προσθέτουν επιχειρήματα στην άποψη της κουμρανικής προέλευσης και του μη συγκεκριμένου ιστορικού Ιησού των Ευαγγελίων. “1 Οὐκ εἰμὶ ἀπόστολος; οὐκ εἰμὶ ἐλεύθερος; οὐχὶ Ἰησοῦν Χριστὸν τὸν Κύριον ἡμῶν ἑώρακα; οὐ τὸ ἔργον μου ὑμεῖς ἐστε ἐν Κυρίῳ; 2 εἰ ἄλλοις οὐκ εἰμὶ ἀπόστολος, ἀλλά γε ὑμῖν εἰμι· ἡ γὰρ σφραγὶς τῆς ἐμῆς ἀποστολῆς ὑμεῖς ἐστε ἐν Κυρίῳ” (Προς Κορινθίους Α΄, 9: 1-2). Από όσα αναφέρει η Καινή Διαθήκη, ο Παύλος δεν είδε ποτέ πραγματικά τον ιστορικό Ιησού, παρ, όλο που κατά την εποχή των Παθών, ειδικά όταν ο Ιησούς εμφανιζόταν στον Άννα και τον Καϊάφα, αυτός υποτίθεται ότι ήταν στα “πόδια” του Γαμαλιήλ. Σύμφωνα με τον Παύλο, τον “είδε” και “μίλησε” μαζί του στον δρόμο για την Δαμασκό. Μιλάμε λοιπόν για όραμα και όχι πραγματική συνάντηση. Παρόλα αυτά εδώ αναφέρει ότι τον είδε πραγματικά και το κοινό του προφανώς τον πιστεύει. Μήπως τελικά πίστευε σε ένα πνευματικό και όχι πραγματικό και ιστορικό Ιησού; Οι άλλοι απόστολοι-Ευαγγελιστές ποιοι και πού είναι; γιατί υπάρχει και το παρακάτω: “6 Θαυμάζω ὅτι οὕτω ταχέως μετατίθεσθε ἀπὸ τοῦ καλέσαντος ὑμᾶς ἐν χάριτι Χριστοῦ εἰς ἕτερον εὐαγγέλιον, 7 ὃ οὐκ ἔστιν ἄλλο, εἰ μὴ τινές εἰσιν οἱ ταράσσοντες ὑμᾶς καὶ θέλοντες μεταστρέψαι τὸ εὐαγγέλιον τοῦ Χριστοῦ. 8 ἀλλὰ καὶ ἐὰν ἡμεῖς ἢ ἄγγελος ἐξ οὐρανοῦ εὐαγγελίζηται ὑμῖν παρ’ ὃ εὐηγγελισάμεθα ὑμῖν, ἀνάθεμα ἔστω”. Δεν υπάρχει λοιπόν άλλο ευαγγέλιο και ούτε θα υπάρξει ακόμα και άγγελος να το φέρει, ο Μάρκος, ο Ματθαίος, ο Λουκάς ο Ιωάννης άραγε; “11 Γνωρίζω δὲ ὑμῖν, ἀδελφοί, τὸ εὐαγγέλιον τὸ εὐαγγελισθὲν ὑπ’ ἐμοῦ ὅτι οὐκ ἔστι κατὰ ἄνθρωπον· 12 οὐδὲ γὰρ ἐγὼ παρὰ ἀνθρώπου παρέλαβον αὐτό, οὔτε ἐδιδάχθην, ἀλλὰ δι’ ἀποκαλύψεως Ἰησοῦ Χριστοῦ” (Προς Γαλάτας, 1: 6-12) και αυτό έγινε δια αποκαλύψεως και όχι δια εμφανίσεως του ίδιου του Ιησού στους μαθητές του. Αναρωτιέστε ήδη την αλήθεια σε όλα αυτά που γράφουν οι Πράξεις για την συνάντηση στα Ιεροσόλυμα με τους άλλους μαθητές ή τον περίφημο λόγο του Παύλου: “28 καὶ μηδεμίαν αἰτίαν θανάτου εὑρόντες ᾐτήσαντο Πιλᾶτον ἀναιρεθῆναι αὐτόν…30 ὁ δὲ Θεὸς ἤγειρεν αὐτὸν ἐκ νεκρῶν· 31 ὃς ὤφθη ἐπὶ ἡμέρας πλείους τοῖς συναναβᾶσιν αὐτῷ ἀπὸ τῆς Γαλιλαίας εἰς Ἱερουσαλήμ, οἵτινές εἰσι μάρτυρες αὐτοῦ πρὸς τὸν λαόν. 32 καὶ ἡμεῖς ὑμᾶς εὐαγγελιζόμεθα τὴν πρὸς τοὺς πατέρας ἐπαγγελίαν γενομένην, ὅτι ταύτην ὁ Θεὸς ἐκπεπλήρωκε τοῖς τέκνοις αὐτῶν, ἡμῖν, ἀναστήσας Ἰησοῦν” (Πράξεις, 13:...
