Ένας πρώην ιερομόναχος αμφισβητεί την ιστορικότητα του Ιησού
Κατά το παρελθόν έχουμε φιλοξενήσει στην ιστοσελίδα μας αξιοπρόσεκτες δηλώσεις Ελλήνων εκπροσώπων της Εκκλησίας ή καθηγητών Θεολογίας, που έχουν εκφράσει ορισμένες όχι και τόσο… αναμενόμενες απόψεις αναφορικά με την ιστορικότητα του Ιησού. Περιπτώσεις όπως του κοσμήτορα της Θεολογικής Σχολής του πανεπιστημίου Αθηνών, Μάριου Μπέγζου (δείτε εδώ και εδώ), του καθηγητή Θεολογίας στο ΑΠΘ, Μιλτιάδη Κωνσταντίνου, ακόμη και του πρώην μητροπολίτη Αττικής Νικοδήμου, είναι σίγουρο ότι έλκουν το ενδιαφέρον κάθε ερευνητή στο πεδίο του Μυθικισμού. Σε αυτό το άρθρο επικαιρότητας, αναδεικνύουμε ένα μέρος των όσων είπε σε συνέντευξή του (δημ. 6/3/2020) στην Ένωση Αθέων και στον Σταύρο Γιαννακόπουλο, ο πρώην ιερομόναχος της Ανατολικής Ορθόδοξης Εκκλησίας, Συράκος-Ιωάννης Κεσέν. Κατά τις τελευταίες εβδομάδες ο Κεσέν (που προτού χειροτονηθεί ιερέας σπούδασε Ιστορία και Αρχαιολογία στο Καποδιστριακό πανεπιστήμιο Αθηνών, φεύγοντας εν συνεχεία με υποτροφία της αγίας έδρας για μεταπτυχιακές σπουδές στο Βατικανό πάνω στο αντικείμενο της χριστιανικής αρχαιολογίας) βρέθηκε στο επίκεντρο της προσοχής χριστιανικών και αθεϊστικών κύκλων της χώρας μας, εξ’ αιτίας του 11λεπτου βίντεο “Γιατί πέταξα τα ράσα“. Το γεγονός αυτό έχει ως αποτέλεσμα να αποτελέσει καλεσμένο αρκετών τηλεοπτικών εκπομπών, ξεσηκώνοντας όπως είναι φυσιολογικό μεγάλο κύμα αντιδράσεων (και ενθουσιασμού) για τις απόψεις που εκφράζει, πλέον, ανοικτά. Στη συνέντευξη που παραχώρησε στην Ένωση Αθέων (στο πλαίσιο του youtube project, “Συνεντεύξεις χωρίς Θεό”), ο Κεσέν ρωτήθηκε κάποια στιγμή για το πρόβλημα της ιστορικότητας του Ιησού. Με έναν αφοπλιστικό τρόπο, απάντησε ότι οι μαρτυρίες για τον Ιησού προέρχονται από ανθρώπους που φέρονται ως μαθητές του (σημειώνοντας, φυσικά, ότι τα ευαγγέλια πρωτογράφτηκαν πολύ αργότερα), ενώ αναφέρθηκε και στην περίφημη αναφορά του Ιώσηπου***, που πολλοί μελετητές σήμερα θεωρούν εμβόλιμη (μπορείτε να διαβάσετε περισσότερα και εδώ ή εδώ). Και στο τέλος καταλήγει: “… δεν μπορώ να σου πω με σιγουριά ότι ο Ιησούς υπήρξε. Η επιστήμη της Ιστορίας δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι ο Ιησούς υπήρξε.“ Παρακολουθήστε το χαρακτηριστικό απόσπασμα από το βίντεο πατώντας εδώ. *** Σημειώνουμε ότι υπάρχει και δεύτερη αναφορά στον Ιησού σε έργο του Ιώσηπου (Ιουδαϊκή Αρχαιολογία, 20,200). Παρ’ όλα αυτά ούτε εδώ φαίνεται πώς υπάρχει κάποια σχέση με τον Ιησού των Ευαγγελίων. Για περισσότερα διαβάστε το σχετικό paper του Αμερικανού Δρ. Ιστορίας, Richard Carrier. Έλληνες Μυθικιστές,...
Βιβλίο του Richard Carrier για πρώτη φορά στα ελληνικά
Στον Αμερικανό Δρ. Ιστορίας, Richard Carrier, έχουμε αναφερθεί πολλές φορές τα τελευταία χρόνια μέσα από το mythikismos.gr και τη fb σελίδα των Ελλήνων Μυθικιστών. Επιπλέον, οι συνεργάτες μας από του youtube κανάλι, RealityvsMyth Gr, έχουν κατά καιρούς προβεί σε μετάφραση και υποτιτλισμό αρκετών ομιλιών, συνεντεύξεων και διαλέξεών του, με μία από τις πιο ενδιαφέρουσες να είναι αναμφίβολα αυτή. Ο Carrier χαρακτηρίζεται δικαίως ένα από τα πιο hot ονόματα παγκοσμίως αναφορικά με τις συζητήσεις για τον (μη) ιστορικό Ιησού, αποτελώντας τον συγγραφέα του ενδεχομένως πιο ολοκληρωμένου μυθικιστικού συγγραφικού έργου του αιώνα. Αναφερόμαστε φυσικά στο On The Historicity of Jesus, που κυκλοφόρησε το 2014 από τις πανεπιστημιακές εκδόσεις του Sheffield. Σήμερα είμαστε στην πολύ ευχάριστη θέση να σας πληροφορήσουμε ότι προς τα τέλη του τρέχοντος έτους (2020), οι εκδόσεις Δαιδάλεος πρόκειται να κυκλοφορήσουν το πρώτο βιβλίο του Richard Carrier στην ελληνική γλώσσα. Να σημειωθεί ότι οι εν λόγω εκδόσεις έχουν κατά το παρελθόν κυκλοφορήσει τόσο “Το πρόβλημα της ιστορικότητας του Ιησού” (βιβλίο στο οποίο δημοσιοποιήθηκαν για πρώτη φορά απόψεις του Carrier στα ελληνικά, μέσω της συνέντευξης που παραχώρησε στον συγγραφέα του, Μηνά Παπαγεωργίου), όσο και το “Ιησούς και Μύθος“, τα πρακτικά δηλαδή του 1ου Πανελλαδικού Συνεδρίου για τον Μυθικισμό (Αθήνα, 2016), ένας τόμος που περιλαμβάνει 11 εργασίες με μεγάλο μυθικιστικό ενδιαφέρον. Το όλο γεγονός είναι αναμφίβολα σημαντικότατο και έχει διττή σημασία. Αφενός η ελληνική βιβλιογραφία για την ιστορικότητα του Ιησού (και ειδικότερα για το πεδίο του Μυθικισμού) πρόκειται μέσα στους επόμενους μήνες να εμπλουτιστεί με ακόμη ένα αξιόλογο έργο, χρήσιμη πηγή για αναγνώστες αλλά και ειδικούς ερευνητές και αφετέρου η έκδοση αυτή ενδεχομένως να ανοίξει στο μέλλον την πόρτα για την κυκλοφορία κι άλλων αξιόλογων μεταφρασμένων μυθικιστικών έργων από το εξωτερικό. Από τη μεριά μας θα φροντίζουμε να σας ενημερώνουμε με κάθε λεπτομέρεια για τις εξελίξεις αναφορικά με την πολυαναμενόμενη αυτή έκδοση. Έλληνες...
Συνέντευξη με τον Thomas L. Thompson: Ο Βιβλικός Μινιμαλισμός και ο ιστορικός Ιησούς
Ο ομ. καθηγητής Θεολογίας στο πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και εκ των σημαντικότερων εκπροσώπων του Βιβλικού Μινιμαλισμού, Thomas L. Thompson Οι Έλληνες Μυθικιστές και το Mythikismos.gr παρουσιάζουν για ακόμα μία φορά αποκλειστικό και πρωτότυπο υλικό, που φέρνει το ελληνικό αναγνωστικό κοινό πιο κοντά στις διεθνείς εξελίξεις αναφορικά με τα ζητήματα που απασχολούν την ενεργή -από το 2013- αυτή γωνιά του διαδικτύου. Αυτή τη φορά δημοσιεύουμε τη συνέντευξη που πήραμε από τον ομ. καθηγητή Θεολογίας στο πανεπιστήμιο της Κοπεγχάγης και έναν από τους σημαντικότερους εκπροσώπους του ρεύματος του Βιβλικού Μινιμαλισμού, μιας mainstream -ύστερα από δεκαετίες, θέσης που θεωρεί τις εξιστορήσεις της Π. Διαθήκης λογοτεχνικά και όχι ιστορικά κείμενα. Μιας θέσης για την οποία ο συνεντευξιαζόμενος υπέστη απίστευτες διώξεις από το ακαδημαϊκό κατεστημένο των ΗΠΑ και του Ισραήλ, γεγονός που φέρνει στο μυαλό μας αρκετές υποθέσεις με… άρωμα Μυθικισμού τα τελευταία χρόνια. O 81χρονος, σήμερα, καθηγητής, μας μιλάει για τις σπουδές του, τη θεολογία σε Ελλάδα, Ευρώπη και ΗΠΑ, τις περιπέτειες του ρεύματος του Βιβλικού Μινιμαλισμού και το consensus για την ιστορικότητα των Βιβλικών περιγραφών, το περιεχόμενο του κεφαλαιώδους σημασίας έργου του, The Messiah Myth, καθώς επίσης και τις επιθέσεις που δέχτηκε από τον Bart Ehrman με αφορμή τις απόψεις που διατύπωσε σε έργα του για την ιστορικότητα του Ιησού. Η συνέντευξη του Thompson παρουσιάζει για εμάς ακόμα μεγαλύτερο ενδιαφέρον, μιας και φέρνει στο προσκήνιο τη σχέση που συνδέει τον Βιβλικό Μινιμαλισμό και την πρόοδο που σημείωσε από τη δεκαετία του ’60 και εξής, με την σταδιακή είσοδο των Μυθικιστικών θέσεων στην ακαδημαϊκή κοινότητα τα τελευταία χρόνια. Επιπρόσθετα, γνωστοποιεί στο ελληνικό κοινό ακόμη έναν ακαδημαϊκό που δεν… εντοπίζει πουθενά κάποιον ιστορικό Ιησού, με βάση τα υπάρχοντα δεδομένα. Η συνέντευξη με τον Thomas L. Thompson πραγματοποιήθηκε από τον Μηνά Παπαγεωργίου, ενώ η μετάφρασή της έγινε από τον Τάσο Καρανίκα. Σημεία της συνέντευξης που θεωρούμε καίρια και αξίζουν της προσοχής του αναγνώστη, έχουν τονιστεί από εμάς με πλάγια και έντονα γράμματα. 1) Περάσατε ένα πολύ μεγάλο μέρος της ζωής σας σπουδάζοντας στο Tubingen της Γερμανίας. Είναι το ίδιο πανεπιστήμιο όπου δίδαξε και ο Bruno Bauer. Ο Bauer είχε πολύ μεγαλύτερη επιρροή στο Βερολίνο και τη Βόννη απ’ ότι στο Τούμπιγκεν, όπου ο Ernst Käsemann ακολούθησε την κατεύθυνση της υπεράσπισης του ιστορικού Ιησού στο πνεύμα του “Jesus Seminar” των ΗΠΑ. Στον τομέα των μελετών της Παλαιάς Διαθήκης και της παλαιστινιακής αρχαιολογίας, όπου εντοπίζονται τα ενδιαφέροντά μου, η παράδοση βασίζεται στη συγκριτική λογοτεχνία και θρησκειολογία. O Κurt Galling, αρχισυντάκτης του τόμου της γερμανικής εγκυκλοπαίδειας της θρησκείας (Religion in History and the Present 1935), υπήρξε καθηγητής μου. ‘Ηταν μαθητής του Hugo Gressmann και του Herman Gunkel, ο οποίος μελετούσε την ιστορία και την αρχαιολογία χωριστά απ΄ τη...
Tim O’Neill & the Biblical History Skeptics on Mythicism (by Dr. Richard Carrier)
In April of this year the Biblical History Skeptics talked shop for three hours with Tim O’Neill (this Tim O’Neill) and I was invited to talk shop about that with Godless Engineer last month. The latter video has now gone live and you can watch it here. Following is a companion article reiterating and expanding on what we discuss in that video. So if you prefer starting with video discussions, you can go watch that, and come back here for the footnotes. Introduction & Summary Here I address the roughly half of that BHS video that criticized challenges to the historicity of Jesus, on which I completed a fan-funded postdoc research project and published the first peer reviewed book in nearly a hundred years (On the Historicity of Jesus), including an associated peer reviewed book on method (Proving History) and a collection of related peer reviewed journal articles (Hitler Homer Bible Christ). Godless Engineer and I will do a future video on the other half of theirs, which addressed questions in the history of science, the subject of my Columbia University dissertation—which I later adapted into two books (The Scientist in the Early Roman Empire and it’s more focused prequel Science Education in the Early Roman Empire). In general, though, throughout this three hour video I found Tim O’Neill not to be the raging, lying, ad-hominem-spewing crank he usually is. Instead he is polite and reasonable throughout, and merely wrong a lot, in a totally ordinary way. Half the things he and his hosts, Chris H. and Bryan G., say are still incorrect (and I include them all together as O’Neill only rarely corrects their mistakes). But only from incompetence and amateurism, rather than dishonesty. This interview also convinces me O’Neill is not a fake atheist or a crypto-Catholic as we have sometimes suspected. He’s definitely an atheist and a skeptic, and ultimately a sincere guy who just happens to be highly triggered by bullshit, and thus sees bullshit even where it isn’t. And I now think that’s what trips him up; that and his arrogance and bad temper, which when triggered can cause him to slip into lies and ad hominem—none of which you see in this video, because he’s among friends and thus never confronted with any of his mistakes. But mostly it appears O’Neill’s heart is in the right place: when he sees modern myths presented as facts by his fellow atheists, he rightly wants to call them out—but then too quickly buys into exactly the contrary myths. Which is very ironic, considering he actually points out the common folly of others doing that in this video. Yet he does that himself...
Η χρονολόγηση των Ευαγγελίων και οι θέσεις του Μυθικισμού
Μια παρουσίαση στοιχείων που μπορούν να βοηθήσουν στην χρονολόγηση της συγγραφής των Ευαγγελίων και την σχέση τους με την πραγματικότητα ή με τον μύθο. Στην παρούσα ανάρτηση θα αναδειχθούν μερικά από τα στοιχεία που καταδεικνύουν το γιατί τα Ευαγγέλια και κατ` επέκτασιν οι Πράξεις, δείχνουν να έχουν συνταχθεί αρκετά μετά το 70 κ.ε. και την καταστροφή της Ιερουσαλήμ. Του Φιλίστωρα, Ιστορικού Ένα από τα επιχειρήματα που λέγονται στην προσπάθεια ανασκευής των αντιφάσεων και των λαθών που αυτά εμπεριέχουν, είναι ότι δεν έχουν σκοπό να γράψουν ιστορία και για αυτό αποδέχονται κάποια μικρά λάθη. Φυσικά τα λάθη είναι μεγάλα όπως θα φανεί, αλλά εδώ θα εξηγήσουμε αν τέτοια λάθη θα ήταν επιτρεπτά αν είχαν γραφεί πριν το 70 κ.ε. Επίσης υπάρχουν κάποια χωρία που δείχνουν εποχές που δεν ήταν σε δράση ο Ιησούς, που ενισχύουν την μεταγενέστερη γραφή τους. Τα ίδια τα κείμενα όλα, παρουσιάζουν μόνο ένα σίγουρο κοινό ιστορικό στοιχείο: Tο τέλος της δράσης του Ιησού έγινε μέσα στην διοίκηση του Πιλάτου, που εκτείνεται από το 26 έως το 36 κ.ε. και κοντά στον θάνατο του Ιωάννη του Βαπτιστή που τον ξέρουμε επίσης από τον Ιώσηπο. Εκτός αυτού έχουν εξαιρετικά λίγα ιστορικά στοιχεία, αντιφάσκοντας μεταξύ τους, τα οποία δεν βοηθούν, αλλά συσκοτίζουν την πραγματικότητα, βοηθώντας έτσι περισσότερο την μυθικιστική εκδοχή της συγγραφής τους. Επιχειρήματα υπέρ της χρονολόγησης πριν το 70 κ.ε. Αρχικά, να υπενθυμίσω την σειρά με την οποία γράφηκαν τα Ευαγγέλια. Το πρώτο είναι το Κατά Μάρκον και το τελευταίο το Κατά Ιωάννην. Η παραδοσιακή χρονολόγηση για το Κατά Μάρκον είναι μεταξύ του 48 και του 65 κ.ε. και του Κατά Ιωάννην 90-120 κ.ε. Οι απολογητές χρονολογούν τα Συνοπτικά Ευαγγέλια και τις Πράξεις πριν το 70 και τα επιχειρήματα για αυτό είναι: -Πρέπει να ζούσαν οι αυτόπτες μάρτυρες που τα έγραψαν οι ίδιοι.-Αναφέρονται στα Ευαγγέλια οι Σαδδουκαίοι που μετά την Καταστροφή εξαφανίστηκαν (σφάχτηκαν από τους Ζηλωτές ως συνεργάτες των Ρωμαίων λίγο πριν την πολιορκία), οπότε δεν υπήρχε λόγος να αναφερθούν.-Δεν αναφέρονται γεγονότα όπως η Καταστροφή του 70, ή ο λιθοβολισμός του Ιακώβου του Αδελφόθεου, άρα οι Πράξεις πρέπει να γράφηκαν πριν το 60 και τα Ευαγγέλια νωρίτερα. Κανένας σοβαρός μελετητής πλέον δεν πιστεύει ότι τα Ευαγγέλια εγράφησαν από τους συγκεκριμένους μαθητές ή ακολούθους. Τα ίδια είναι ανώνυμα και γράφονται ως το Κατά Μάρκον Ευαγγέλιον, και όχι του Ευαγγέλιο του Μάρκου, το ίδιο και τα υπόλοιπα. Το παλαιότερο είναι αυτό του υποτίθεται Μάρκου που υποτίθεται ότι ήταν από δεύτερο χέρι (μαθητής του Πέτρου) και όχι του Ματθαίου ή του Ιωάννη, υποτίθεται μαθητών και αυτοπτών μαρτύρων, τα οποία μαζί με του Λουκά, αντιγράφουν το Κατά Μάρκον ή το λαμβάνουν υπόψιν τους. Για τις Πράξεις το μόνο σίγουρο είναι ότι γράφηκαν από τον ίδιο συγγραφέα του Κατά Λουκάν και μετά από αυτό.Ο ίδιος ο Ματθαίος, αν ήταν ο...
