Is Jesus Wholly or Only Partly a Myth? The Carrier-MacDonald Exchange
Last year Dennis MacDonald and I had a moderated conversation on the PineCreek channel regarding the plausibility of Jesus never really being a person in history. MacDonald is famous for proposing the Gospels construct myths about Jesus partly from Homeric and other Gentile models, and partly from Jewish Old Testament models. His Homeric Epics and the Gospel of Mark is still an enduring classic. His equally important work on the Septuagint parallels is the lesser known Two Shipwrecked Gospels. But his latest survey of both features in constructing the mythology of Jesus is Mythologizing Jesus: From Jewish Teacher to Epic Hero. By Richard Carrier In all of this MacDonald is a minimalist but not a mythicist. He believes almost everything said about Jesus in the Gospels is mythical. But he also believes there is some, albeit scant, data supporting some sort of real historical Jesus. I’ve addressed his case for that before. But on PineCreek we got to go into more depth about it. Following is a partial transcript and commentary. I did not vet the transcript—it was provided by a reliable colleague—but it should be accurate enough. Though if anyone catches any errors in it, do let me know and I’ll correct them here. Some things in it have also been edited for this medium, for flow and clarity. MacDonald’s Opening Dennis speaking: [N]either of us is a theist, but we do have different attitudes toward the historical Jesus. We’re both historians. I do not call myself an atheist. I call myself rather “a frequently outraged Christian humanist.” And I own all of those. I’m not always outraged. I’m usually outraged. I understand myself to be in the Christian tradition and Christian discourse, and I own that, but I also am a humanist and I don’t make any claims of revelation, or special divine inspiration for my worldview. But it’s something that sustains me and I’m proud to be identified with that tradition and would say that often, but not often enough, the Christian discourse produces things that are good for human life. I would say the same thing about Buddhism and Islam and Judaism, and so that’s where I would locate myself. So the issue is…not whether [there is a God] but rather [the historical Jesus]. I do believe in the historical Jesus, that there was a Jesus. But not because of the depiction of him in the New Testament directly. As I’ve tried to show…that the Gospels…are all derivative of earlier traditions and all have been heavily mythologized, in order to make Jesus competitive in the religious world of antiquity, which Richard [Carrier] has studied as much as I have. And so that Jesus variously competes with Dionysus,...
Dies Natalis Invicti Solis
Σε μερικές ημέρες, στις 25 Δεκεμβρίου, θα γιορτάσουμε όπως κάθε χρόνο τα Χριστούγεννα. Κι όμως, αυτή μάλλον δεν πρέπει να είναι η γενέθλιος ημέρα του Χριστού, αφού εξαρχής οι διάφορες πρωτοχριστιανικές εκκλησίες γιόρταζαν τα Χριστούγεννα σε διαφορετικές ημερομηνίες, ενώ μερικές μάλιστα δεν τα γιόρταζαν καθόλου. Ο Κλήμης ο Αλεξανδρεύς, τον 2ο μ.Χ. αιώνα, είναι ο πρώτος που αναφέρει την εορτή των Χριστουγέννων και μας πληροφορεί ότι μερικοί γιόρταζαν τα Χριστούγεννα στις 20 Μαΐου και άλλοι στις 19 ή 20 Απριλίου. Του Διονύση Σιμόπουλου, επίτιμου διευθυντή του Ευγενιδείου Πλανηταρίου Ο ίδιος ο Κλήμης γιόρταζε τα Χριστούγεννα στις 17 Νοεμβρίου, ενώ άλλες μαρτυρίες μας πληροφορούν ότι ο εορτασμός των Χριστουγέννων τελούνταν επίσης στις 25 Μαρτίου και στις 29 Σεπτεμβρίου. Σε τι στοιχεία όμως βάσιζαν τον εορτασμό στις ημερομηνίες αυτές είναι σήμερα πια άγνωστο. Ο εορτασμός των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου ξεκίνησε στη Ρώμη, όπου οι πρώτοι χριστιανοί τελούσαν τις θρησκευτικές τους εορτές κρυφά και σε μικρές ομάδες στις κατακόμβες τους όταν οι Ρωμαίοι ήσαν απασχολημένοι με τις δικές τους γιορτές των Σατουρναλίων. Στην Περσία, η 25η Δεκεμβρίου γιορταζόταν ως ημέρα της γέννησης του Θεού «ηλίου-βασιλέως» Μίθρα, ενώ το 275 μ.Χ. ο Ρωμαίος αυτοκράτορας Αυρηλιανός θέσπισε τη γιορτή αυτή σ’ ολόκληρη τη Ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Συγχρόνως, οι αρχαίοι Ελληνες γιόρταζαν τα Κρόνια και τα Διονύσια, καθώς επίσης και τα Θεοφάνια ή Επιφάνια του ηλιακού θεού Φοίβου-Απόλλωνα. Οι γιορτές αυτές έπαιρναν πανηγυρικό χαρακτήρα και είχαν κατακτήσει ολόκληρο τον ελληνορωμαϊκό κόσμο. Αρχιζαν με τα Βρουμάλια, από τις 24 Νοεμβρίου έως τις 17 Δεκεμβρίου και ακολουθούσαν τα Σατουρνάλια, από τις 18 έως τις 24 Δεκεμβρίου. Κατά την κεντρική ημέρα της γιορτής του «αηττήτου ηλίου» στις 25 Δεκεμβρίου, γνωστή ως Dies Natalis Solis Invicti, γιορταζόταν το γεγονός της τροπής του ηλίου, που άρχιζε και πάλι να ανεβαίνει στον ουρανό κι έτσι οι ημέρες να γίνονται όλο και πιο μεγάλες. Επειδή μάλιστα για μερικές ημέρες πριν και μετά τη «χειμερινή τροπή» ο Ηλιος φαίνεται να αργοστέκεται πάνω στην εκλειπτική σαν να είναι έτοιμος να σταματήσει, η χειμερινή τροπή ονομάζεται επίσης και «χειμερινό ηλιοστάσιο», σημαδεύοντας έτσι την αρχή του χειμώνα. Η πρώτη φορά που η 25η Δεκεμβρίου καθιερώθηκε επίσημα ως ημέρα εορτασμού των Χριστουγέννων ήταν στα μέσα περίπου του 4ου μ.Χ. αιώνα, ενώ κατά τη διάρκεια της αυτοκρατορίας του Ιουστινιανού, τον 6ο αιώνα, ο εορτασμός των Χριστουγέννων εξαπλώθηκε σε ολόκληρη την Ανατολή εκτός από την Αρμενία, όπου διατηρήθηκε ο συνεορτασμός Χριστουγέννων και Θεοφανίων στις 6 Ιανουαρίου. Ο κύριος δηλαδή λόγος που έκανε την εκκλησία να προσδιορίσει τον εορτασμό των Χριστουγέννων στις 25 Δεκεμβρίου είναι η προσπάθεια των Πατέρων, όπως αναφέρει ο Πάπας Γρηγόριος ο Α΄, «να μετατραπούν βαθμιαίως αι εορταί των εθνικών εις Χριστιανικάς». Ο εορτασμός όμως των Χριστουγέννων...
Αντιμυθικιστική κατήχηση σε μάθημα τηλεκπαίδευσης!
Είναι γεγονός ότι από τις αρχές του 2020, ο ερχομός της πανδημίας του κορωνοϊού στην παγκοσμιοποιημένη κοινωνία μας επέφερε μια σειρά από δραματικές αλλαγές στον τρόπο που ζούμε και κοινούμαστε. Μία από αυτές, το κλείσιμο των σχολείων για μεγάλα χρονικά διαστήματα, εξοικίωσε εκατομμύρια οικογένειες σε ολόκληρο τον κόσμο με την εννοια και πρακτική της τηλεκπαίδευσης. Ειδικότερα σε ότι αφορά τη χώρα μας, είναι γεγονός ότι το υπ. Παιδείας δεν ήταν απόλυτα προετοιμασμένο για τέτοιου είδους… “προωθημένες” καταστάσεις, γεγονός που είχε (και έχει) ως αποτέλεσμα την καταγραφή σημαντικών προβλημάτων που εκδηλώθηκαν στις ταχύτητες του διαδικτύου, στις ειδικές πλατφόρμες διδασκαλίας, αλλά και στην ίδια την κατάρτιση των δασκάλων και των καθηγητών, στο πλαίσιο των νέων συνθηκών. Αφήνοντας τα προηγούμενα προλογικά πίσω μας, ερχόμαστε σε ένα τραγελαφικό περιστατικό που σημειώθηκε σήμερα 15 Δεκεμβρίου και μας γνωστοποιήθηκε από γονιό μαθητή Α’ Γυμνασίου σε σχολείο της Αττικής. Καθηγητής του… πολύπαθου, στην Ελλάδα, μαθήματος των Θρησκευτικών, προτίμησε να μην κάνει κανονικά το μάθημά του στα παιδιά, αλλά να προβάλλει στην ηλεκτρονική αίθουσα μία τηλεοπτική εκπομπή που προπαγανδίζει υπέρ της ιστορικότητας του Ιησού, απαξιώνοντας τις μυθικιστικές θέσεις που αφορούν την ιστορική ύπαρξη της πρωταγωνιστικής φιγούρας του Χριστιανισμού, δίχως μάλιστα στο σχολικό εγχειρίδιο να υπάρχει κάποια νύξη για τις διαμάχες περί ιστορικότητας που παρουσιάστηκαν στην ευρωπαϊκή ήπειρο μετά τον Διαφωτισμό. Προφανώς το μέγεθος της ενόχλησής του από τη διάδοση του Μυθικισμού, τα τελευταία χρόνια στην χώρα μας, δεν πρέπει να θεωρείται αμελητέο… Από το screenshot που μας έστειλε ο γονιός του μαθητή της εν λόγω τάξης, “μπαρουτοκαπνισμένο” στις διαδικτυακές αναζητήσεις μέλος μας, αναγνώρισε, αναζήτησε και εν τέλει εντόπισε το επίμαχο βίντεο, που έχετε τη δυνατότητα να παρακολουθήσετε εδώ. Δίχως να μπούμε στη διαδικασία να σχολιάσουμε το περιεχόμενο της συζήτησης, με τα χιλιοειπωμένα στην χώρα μας απολογητικά “επιχειρήματα” υπέρ της ιστορικότητας, που εύκολα καταρρίπτονται συνοπτικά εδώ, θα πρέπει να τονίσουμε ότι το εν λόγω βίντεο αποτελεί παραγωγή του “Apokalipsi Web TV”, μιας προτεσταντικής ιστοσελίδας που προωθεί κοινωνικά, πολιτικά και αμιγώς θρησκευτικά θέματα, πάντα μέσα από το ιδιαίτερο θεολογικό πρίσμα των εμπνευστών του. Δεν γνωρίζουμε εάν η κα. Κεραμέως είχε εξαρχής στο μυαλό της πώς κατά τη διάρκεια της τηλεκπαίδευσης και εν μέσω καραντίνας, το μάθημα των Θρησκευτικών θα μπορούσε να μετατραπεί σε προτεσταντική κατήχηση, για άσχετα με τη διδασκαλία του μαθήματος ζητήματα, που μάλιστα βρίθει από ανακρίβειες και αντιεπιστημονική τεκμηρίωση. Σαφέστατα, όμως, τη μεγαλύτερη ευθύνη για τα προαναφερθέντα την φέρει δίχως αμφιβολία ο ίδιος ο καθηγητής, που σύμφωνα με τα όσα μας μεταφέρει ο καταγγέλων γονιός, έχει κατά το παρελθόν μιλήσει στην τάξη με υποτιμητικό τρόπο τόσο για θρησκευτές άλλων κοσμοθεάσεων, όσο και για τη θέση της γυναίκας απέναντι στον άνδρα. Είπαμε, ο οποιοσδήποτε έχει το δικαίωμα να...
Διαθέσιμο δωρεάν το Μυθικιστικό ντοκιμαντέρ “Το Αρχέτυπο του Ήρωα”!
Τρία, περίπου, χρόνια (2017) μετά την πρώτη του προβολή (ταυτόχρονα σε Μιλγουόκι των ΗΠΑ και Αθήνα), το Μυθικιστικό ντοκιμαντέρ του Jozef Richards, “Το Αρχέτυπο του Ήρωα” (Batman and Jesus), ανέβηκε σήμερα στο youtube κανάλι μας μετά από σχετική άδεια που εξασφαλίσαμε. Υπενθυμίζουμε ότι στην άκρως ενδιαφέρουσα αυτή αμερικανική παραγωγή, συμμετέχουν αρκετοί γνωστοί Μυθικιστές όπως οι Richard Carrier, Robert Price, David Fitzgerald και Aron Ra. Το ντοκιμαντέρ “Το αρχέτυπο του Ήρωα” (αγγ. τιτλος Batman & Jesus) του Αμερικανού σκηνοθέτη Jozef K. Richards, φιλοδοξεί να καταστεί ένα κινηματογραφικό σημείο αναφοράς για τους ερευνητές του Μυθικισμού. Μέσα από μία σειρά συνεντεύξεων με καταξιωμένους ακαδημαϊκούς και ανεξάρτητους ερευνητές, επιστρατεύοντας σε πολλές περιπτώσεις το χιούμορ, το φιλμ εξετάζει όλα τα δεδομένα για την ιστορικότητα του Ιησού, συγκρίνοντας τα διαθέσιμα στοιχεία με το πεδίο που αποκαλούμε “μοντέρνα μυθολογία”. Στο “Αρχέτυπο του Ήρωα” ανιχνεύονται οι ρίζες της Ιουδαϊκής και Χριστιανικής διδασκαλίας. Χρησιμοποιώντας το παράδειγμα του γνωστού ήρωα των κόμιξ, του Μπάτμαν, αναδεικνύεται η διαχρονία της διάδοσης μυθικών ιστοριών στις ανθρώπινες κοινωνίες, ενώ παράλληλα γίνεται ένας ενδιαφέρον παραλληλισμός της μετάλλαξης των Ευαγγελίων της Βίβλου δια μέσου των αιώνων, με την αντίστοιχη εξέλιξη της ιστορίας του Μπάτμαν σε βιβλία και κινηματογράφο κατά τις τελευταίες δεκαετίες. Υπενθυμίζουμε, τέλος, ότι κατά τη δεύτερη και τελευταία ημέρα προβολής του φιλμ στην Αθήνα (1/10/17), σημειώθηκαν ποικίλα κωμικοτραγικά περιστατικά έξω από την κινηματογραφική αίθουσα του Τριανόν που έκαναν τον γύρο του διαδικτύου. Παρακολουθήστε το ντοκιμαντέρ “Το Αρχέτυπο του ήρωα” πατώντας...
Prof. “Errorman” and the non-Christian sources — Part 2: Pliny’s Letter
2. Pliny the Younger The mountains are in labor, a ridiculous mouse will be brought forth. (Horace, The Art of Poetry) Ehrman goes to great lengths to introduce us to the sources which, in his opinion, reliably attest to the existence of a historical Jesus. To quote Horace, “Parturiunt montes, nascetur ridiculus mus.” Before the curtain finally opens and reveals a considerable number of Jesus witnesses to the curious gaze of the reader, a series of preliminaries and fundamental methodological considerations must be made. What we learn in the relevant chapters about the value and worthlessness of historical sources is indeed informative, but will have little new to offer to all those who have attended a historical proseminar once in their lives. Be that as it may, Ehrman advocates good and healthy principles, such as that multiple testimonies please the heart of the historian, or that “disinterested” and independent sources deserve preference over others, etc. (p. 41) – one only wished that he himself would also give them due consideration in the later sections. In a section on sources that we do not have, he also admits that we do not have authentic illustrations of Jesus, nor scriptures written by himself, nor eyewitness accounts (p. 49). [3] Hurtado 2007, pp. 2-3: “If correctly dated to about 200, the Aberkio inscription (found in Hierapolis) remains perhaps our oldest identifiable Christian inscription. Although in some older publications one finds certain references to the catacombs and catacomb art of the second century, it is now generally accepted among experts that these too should probably be dated to sometime in the third century”. [4] Theißen, Merz 1997, p. 160f. All that can be said about it is that it is possibly the site visited by the Spanish pilgrim Egeria sometime between 381-384 AD, which has been given as the house of Peter since Constantinian times. Everything else is conjecture and belongs at best in a travel guide, but not in a serious scientific work. Vridar note: see [3] Hurtado 2006 and [4] Theissen & Merz 1998 This is all well and good but could be further elaborated when applied to specific cases, which Ehrman certainly does not feel is necessary. Ehrman could have taken the trouble to make clear to the reader the full extent of the difficulties in which the defenders of Jesus’ historicity find themselves when they refer to external witnesses. For example, it is correct that no authentic images of Jesus have been handed down. But far more interesting is that the type of Jesus in the portraits we possess almost completely resembles the portraits of other late antique healers, so that archaeologists even today...
